- خیار مجلس: فسخ در محل انجام معامله
- خیار غبن: فسخ به شرط ضرر مالی
- اختیار رویت و تخلف از وصف: فسخ به شرط توصیف دروغین
- خیار عیب: فسخ به شرط معیوب بودن
- خیار تدلیس: فسخ به شرط فریبکاری
- اختیار تعذر تسلیم: فسخ به شرط عدم وجود مورد معامله
- خیار شرط: فسخ تا مدت زمان از پیش تعیین شده
- اختیار تخلف از شرط: فسخ به شرط عدم تعهد به شروط معامله
- خیار تأخیر: فسخ به شرط عدم پرداخت به موقع
عقد معاوضه و تفاوت های آن با عقد بیع
در عهد باستان، هر تولیدکننده، آنچه که زیادتر از احتیاج خود داشت را با کالا یا خدمات تولیدکننده دیگری که کالا یا خدماتی غیر از تولید این داشت، مبادله می‌کرد که بدین عمل معاوضه گفته می‌شود.
در اصطلاح حقوقی، معاوضه به مبادله کالا به کالا گفته می‌شود و در حقیقت، بیع که ویژه مبادله کالا با پول است، شکل تکامل‌یافته معاوضه محسوب می‌شود.
اگر کسی گندم‌های مزرعه خود را با قطعه فرشی مبادله کند، گقته می‌شود که این دو نفر فرش و گندم را معاوضه کرده‌اند و بر چنین معامله‌ای، نام “بیع “یا خرید و فروش را نمی‌گذارند.
همچنین اگر شخصی اتومبیل خود را در برابر مبلغی پول به دیگری انتقال دهد، گفته نمی‌شود که او اتومبیل را با پول معاوضه کرده است.
ماده 338 قانون مدنی این تحول عرفی را دنبال نکرده است و در تعریف بیع می‌گوید: «بیع عبارت است از تملیک عین به عوض معلوم.»
در این صورت، بر قلمرو بیع افزوده می‌شود؛ زیرا تملیک عین در برابر هر عوض، خواه پول باشد یا کالا و خدمت، بیع است و دخالت پول در مبادله ضروری نیست. اما این پرسش مطرح می‌شود که تفاوت بین بیع و معاوضه چیست و از کجا میتوان فهمید که مبادله دو کالا، بیع است یا معاوضه؟
قانون مدنی در تعریف بیع (تملیک عین به عوض معلوم) فرقی میان معاوضه و بیع قائل نشده است؛ با این که تمییز این دو دارای آثار مهمی است.
باید دانست که یافتن معیار تمییز بیع و معاوضه، آثار مهم عملی دارد: از جمله اینکه پاره‌ای از خیارات مانند خیار تاخیز ثمن، ویژه عقد بیع است و در معاوضه راه ندارد. حق شفعه یا فروش سهم مشاع یکی از دو شریک به وجود می‌آید اما معاوضه این سهم، برای شریک دیگر چنین حقی ایجاد نمی‌کند. برای شناخت ماهیت بیع و معاوضه باید به قصد طرفین و عرف مراجعه کرد و گفت در مواردی که طرفین بخواهند دو چیز را بی‌هیچ امتیازی با هم مبادله کنند، این تبادل، تابع عقد معاوضه است.
همچنین در صورتی که قصد طرفین این باشد که یکی از آن دو چیز، مبیع و دیگری ثمن باشد، باید تابع احکام بیع قرار گیرد.
در فقه، معاوضه به عنوان عقد معین محسوب نشده، در حالی که قانون مدنی آن را جزو عقود معین آورده است:
بر اساس ماده 464 قانون مدنی، «معاوضه عقدی است که به موجب آن، یکی از طرفین مالی میدهد به عوض مال دیگر که از طرف دیگر اخذ می‌کند؛ بدون ملاحظه این که یکی از عوضین، مبیع و دیگری ثمن باشد.»
بنابراین اراده مشترک طرفین مشخص‌کننده ماهیت قرارداد است.
تفاوت دیگر عقد معاوضه و بیع این است که در بیع، مبیع باید عین باشد اما در معاوضه، می‌تواند عین یا منفعت یا حق مالی باشد.
اوصاف معاوضه
2- از عقود لازم است.
3- از عقود تملیکی است.
قواعد حاکم بر معاوضه
معاوضه شباهت زیادی با بیع دارد، اما با این همه طبق ماده 465 قانون مدنی، احکام خاصه بیع، در معاوضه جاری نمی‌شود.
این در حالی است که احکام کلی بیع مثل حق حبس، لزوم تسلیم مورد معامله، قدرت بر تسلیم آن و اهلیت طرفین و موارد یاز این دست، در معاوضه جاری است.
بنابراین احکام خاص بیع مثل خیاراتی که مختص بیع است مانند خیار مجلس، حیوان و تأخیر ثمن در معاوضه جاری نیست. لذا با این خیارات نمی‌توان عقد معاوضه را بر هم زد.
همچنین در معاوضه نمی‌توان حق شفعه برای شریک قائل شد چرا که حق شفعه از احکام خاص بیع است و در معاوضه جاری نیست.
اعمال قواعد بیع در معاوضه
اجرای قواعدی خاص مثل انفساخ عقد، تلف مبیع قبل از قبض و حق فسخ در اثر اعسار خریدار، در معاوضه به شدت مورد تردید است و میتوان گفت که حتی در معاوضه راه ندارد.
موضوع دیگری که مطرح است، غبن در معاوضه است. عده‌ای معتقدند که عقد معاوضه مثل صلح، مبتنی بر مسامحه است و طرفین فقط قصد مبادله کالاهایشان را دارند و در این میان زیاد توجهی به تعادل ارزش اقتصادی کالاها ندارند و در مواردی که عقدی مبتنی بر مسامحه باشد، خیار غبن راه ندارد. (ماده 761 قانون مدنی)
بنابراین در معاوضه هم، خیار غبن وجود ندارد. اگر چه در معاوضه نیز همواره این‌گونه نیست که مبتنی بر مسامحه بوده و ارزش واقعی ملاک نباشد. به همین دلیل باید خیار غبن را که از قواعد عمومی معاملات است، در عقد معاوضه نیز جاری بدانیم.
7 نکته طلایی برای فسخ معامله ماشین: آخرین قوانین لغو خرید و فروش خودرو
در مقاله‌های پیشین در رابطه با خرید و فروش خودرو صحبت کردیم و راهکارهایی برای خرید خودروی دست دوم پیشنهاد دادیم. وقتی می‌خواهید خودروی دست دوم بخرید، در صورتیکه پول نقد نداشته باشید و بخواهید در قالب چک و یا در تاریخی دیگر مثلاً زمان سند زدن مابقی هزینه را بپردازید، لازم است مبایعه‌نامه تنظیم کنید. همانطور که در مقاله‌ی قولنامه ماشین توضیح دادیم، در متن مبایعه‌نامه بهتر است شرایط فسخ معامله ماشین و هزینه فسخ را ذکر کنید.
در متن مبایعه‌نامه اصطلاحات قانونی برای فسخ معامله وجود دارد که تحت عنوان خیارات مختلف بیان می‌شوند. از خیار غبن تا خیار تبلیس و … . اما این خیارات به چه معنی هستند و چگونه بر اساس این خیارات معامله خودرو فسخ می‌شود. در ادامه با ما همراه باشید تا بیشتر در مورد این اصطلاحات قانونی برای فسخ معامله بدانیم.
خیارات قانونی برای فسخ معامله ماشین
در متون حقوقی از لغات و اصطلاحات عربی بسیاری استفاده می‌شود که وقتی می‌خواهید معامله‌ای انجام دهید باید نسبت به آنها آگاه باشید تا متضرر نشوید.
لغت خیار که در متن قولنامه‌ها ذکر می‌شود به معنی اختیار است و بر طبق این اختیارات طرفین معامله در صورتیکه شرایط را داشته باشند می‌توانند قرارداد را فسخ کنند. در صورتیکه در قولنامه ذکر شود که “کلیه خیارات ساقط گردید”، به این معنی است که هیچ کدام از طرفین حق فسخ قرارداد را ندارند.
خیارات شامل مواردی می‌شود که به شرح زیر است:
- خیار مجلس: فسخ در محل انجام معامله
- خیار غبن: فسخ به شرط ضرر مالی
- اختیار رویت و تخلف از وصف: فسخ به شرط توصیف دروغین
- خیار عیب: فسخ به شرط معیوب بودن
- خیار تدلیس: فسخ به شرط فریبکاری
- اختیار تعذر تسلیم: فسخ به شرط عدم وجود مورد معامله
- خیار شرط: فسخ تا مدت زمان از پیش تعیین شده
- اختیار تخلف از شرط: فسخ به شرط عدم تعهد به شروط معامله
- خیار تأخیر: فسخ به شرط عدم پرداخت به موقع
شرایط فسخ معامله خودرو
در ادامه به شرح این 9 مورد از خیارات که در فسخ معامله ماشین از آنها یاد می‌شود می‌پردازیم.
خیار مجلس
در نظر بگیریم شما برای انجام معامله به بنگاه مراجعه کرده‌اید تا مبایعه‌نامه تنظیم کنید. پس از امضاء و یا حین نوشتن مبایعه‌نامه خودرو، در حالی که هنوز در آنجا حضور دارید، متوجه می‌شوید که بنا به دلایلی مانند نداشتن بودجه کافی و یا توقیف خودرو و … نمی‌توانید و یا نمی‌خواهید معامله را انجام دهید و منصرف می‌شوید، در این صورت می‌توانید همانجا فسخ معامله خودرو را انجام دهید.
خیار غبن
فرض کنید شما خودرویی را می‌خرید و بعد از خرید متوجه می‌شوید که فروشنده خودرو را به قیمت بالاتری از ارزش واقعی آن به شما فروخته است و یا خودروی خود را می‌فروشید و بعد متوجه می‌شوید که ارزش آن بالاتر از چیزی است که شما معامله کردید و به اصطلاح سرتان کلاه رفته است، در این صورت چه در نقش خریدار و چه در نقش فروشنده، با آگاهی از ضرر مالی که متوجه شما شده است می‌توانید معامله ماشین را فسخ کنید.
خیار رویت و تخلف از وصف
این شرط وقتی برقرار است که شما خودرویی را که در زمان تنظیم مبایعه‌نامه ندیده‌اید بر اساس گفته‌های فروشنده خریداری می‌کنید و یا فروشنده خودروی خود را در ازای دریافت خودروی شما می‌فروشد یعنی تعویض می‌کنید و فروشنده خودروی شما را ندیده است و بر حسب گفته‌های تفاوت در خیارات معامله شما معامله را انجام میدهد. در این صورت اگر بعداً خلاف توصیفات ثابت شود، میتوان معامله را فسخ کرد.
خیار عیب
اگر این شرط در زمان معامله برقرار باشد و در متن مبایعه‌نامه باشد، خریدار می‌تواند بعد از اطلاع از معیوب بودن خودرو و به استناد این شرط، معامله را فسخ کند. مثلاً بفهمد که خودرو رنگ‌شده بوده و یا موتور خودرو ایراد داشته است. هر چند که همانطور که در مقاله راهنمای خرید خودروی دست دوم گفتیم خریدار باید خودرو را نزد کارشناس ببرید و یا با یک فرد متخصص برای خرید مراجعه کند و به تمامی جوانب خودرو آگاهی داشته باشد، ولی در صورتیکه موقع معامله دو طرف راضی به وجود این شرط در معامله باشند، میتوان بعد از آگاهی از معیوب بودن خودرو، معامله را فسخ کرد.
اگر می‌خواهید در مورد کارشناسی خودرو قبل از معامله، اطلاعات کسب کنید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله کارشناسی خودرو را مطالعه بفرمایید.
خیار تدلیس
تدلیس به معنی فریب‌دادن و پنهان‌کردن است. در صورت برقرار بودن این شرط در قولنامه، اگر فروشنده با فریبکاری و پنهان‌کاری بخواهد خودروی خود را بهتر از چیزی که در واقعیت هست نشان دهد و با دروغ و نیرنگ بخواهد خودروی معیوب خود را سالم جلوه دهد و آن را بفروشد، خریدار می‌تواند بعد از اطلاع از این فریبکاری معامله را فسخ کند و از فروشنده شکایت کند.
خیار تعذر تسلیم
این شرط برای زمانی است که فروشنده نمی‌تواند در موعد مقرر مورد معامله، یعنی خودرو را تحویل دهد. مثلاً اگر خودرو به سرقت رفته و یا آتش گرفته باشد و یا به دلایلی مشابه دیگر در دسترس نباشد، معامله فسخ می‌شود.
خیار شرط
اگر خریدار و فروشنده با هم توافق کنند که مثلاً تا 3 روز طرفین حق دارند معامله را باطل کنند، در این صورت هر یک از طرفین ظرف این مدت می‌توانند بنا به هر دلیلی از معامله منصرف شوند و فسخ معامله خودرو را انجام دهند.
خیار تخلف از شرط
این مورد زمانی صادق است که طرفین در زمان معامله شروطی را تعیین کرده باشند و در قولنامه به این شرایط اشاره داشته باشند ولی یکی از طرفین به این شروط عمل نکند، مثلاً مشخص کرده باشند که چه موقع برای سند زدن مراجعه کنند و یکی از طرفین در زمان مقرر در محل حضور نداشته باشد، طرف مقابل با استناد به خیار تخلف از شرط می‌تواند معامله را باطل کند.
خیار تأخیر
در قولنامه خودرو یکی از بندهای مهم، مبلغ و چگونگی پرداخت آن است. در صورتیکه خریدار طبق زمان مشخص در قرارداد مبلغ را نپردازد، تفاوت در خیارات معامله فروشنده می‌تواند قرارداد را فسخ کند.
فسخ معامله خودرو چگونه ممکن است
این خیارات قانونی معمولاً شرایطی هستند که بر طبق آنها معامله را میتوان فسخ کرد. پس در حین نوشتن قولنامه یا همان مبایعه‌نامه این شرایط را در نظر بگیرید و بر حسب توافق دو طرف در قرارداد ذکر کنید. همیشه مد نظر داشته باشید برای امضای قرارداد به اصطلاحات معامله آشنا باشید تا متضرر نشوید. فسخ معامله ماشین هم از این قائده مستثنی نیست و باید با اصطلاحات آن آشنا باشید.
- بیمه خودرو
- بیمه آتش سوزی
- بیمه ماشین تفاوت در خیارات معامله تفاوت در خیارات معامله
- بیمه تکمیلی
زمان مطالعه 4 دقیقه
معنی اسقاط کافه خیارات
خیار، اختیاری است که به طرفین معامله داده می شود تا چنانچه تمایل داشتند، معامله را بر هم بزنند یا آن را فسخ کنند. فسخ معامله باید بر اساس یکی از 10 اختیار مذکور در قانون مدنی باشد. اما جمله اسقاط کافه خیارات یعنی چه؟ در این مقاله به موضوع اسقاط کافه خیارات و معنای آن می پردازیم. معنای اسقاط کافه خیارات
اسقاط به چه معنا است؟
اسقاط در لغت به معنای فرود آمدن، فرو افتادن، به زمین افتادن، رفع و ازاله است. اما در اصطلاح حقوقی عبارت از این است که کسی یا چیزی حقی را محو کند. بنابراین می توان اسقاط در معنای حقوقی به معنای محو کردن و سلب کردن است.
خیارات در قانون مدنی شامل چه مواردی می شوند؟
به موجب ماده 396 قانون مدنی خیارات در 10 بند احصاء شدند که عبارتند از:
4- خیار تاخیر ثمن
5- خیار رویت و تخلف از وصف
9- خیار تبعض صفقه
10- خیار تخلف شرط.
با اسناد به هر کدام از خیارات با توجه به احکام ویژه ای که در قانون برای آنها در نظر گرفته شده است، امکان بر هم زدن معامله برای شما وجود دارد.
جمله اسقاط کافه خیارات یعنی چه؟
در بسیاری از قراردادها به ویژه در مبایعه نامه های نوشته شده توسط بنگاه املاک جمله “اسقاط کافه خیارات” به چشم می خورد. کافه در لغت به معنای تمام و همه است. بنابراین جمله اسقاط کافه خیارات به معنای سلب کردن اختیارات بر هم زدن معامله بر اساس ماده 10 ذکر شده در قانون است. لذا خریدار و فروشنده با پذیرش این جمله حق بر هم زدن معامله را به هیچ وجه نخواهند داشت. این جمله در بسیاری از موارد می تواند به ضرر خریدار یا فروشنده باشد.
اسقاط کافه خیارات شامل اسقاط خیار غبن فاحش و افحش هم می شود؟
عده ای بر این باورند که زمانی که در قرارداد این جمله ذکر می شود شامل اسقاط خیار غبن فاحش و افحش نیز می شود. اما دسته ای دیگر از حقوقدانان معتقدند نویسندگان قرارداد باید جمله را به این گونه ذکر کنند تا اسقاط خیار غبن فاحش و افحش را نیز بر در بر بگیرد: طرفین کلیه خیارات ولو خیار غبن از نوع فاحش و افحش را از خود سلب نمودند.
تفاوت خیار غبن فاحش و افحش چیست؟
غبن در لغت به معنای خدعه و نیرنگ و در اصطلاح حقوقی به معنای بر هم خوردن تعادل ارزشی عوضین است. این امر به ضرر یکی از طرفین عقد است بدون اینکه متضرر راضی به تفاوت در خیارات معامله آن باشد.
خیار غبن فاحش در جایی استفاده می شود که ضرر به گونه ای به خریدار وارد شده که قابل چشم پوشی نیست. حال آنکه درجه خیار غبن افحش از فاحش بالاتر است. در واقع، باید کفت غبن فاحش خمس قیمت و در برخی از موارد با استناد به فتاوی معتبر تا عشر قیمت است. اما فراتر از این حد مشمول خیار غبن افحش است. بنا به نظر قضات دیوان عالی کشور اگر در قرارداد اسقاط خیار غبن فاحش ذکر شده باشد شامل خیار غبن افحش نخواهد شد.
نتیجه گیری مقاله
اسقاط کافه خیارات جمله معروفی است که در بسیاری از قراردادهای تنظیمی میان افراد به ویژه در قراردادهای تنظیم شده در بنگاه درج می شود. این بند در قرارداد به معنای آن است که طرفین تحت هیچ شرایطی نمی توانند قرارداد را به استناد خیارات مذکور در قانون مدنی فسخ کنند. این امر می تواند تا حدود بسیار زیادی به ضرر طرفین قرارداد باشد. عده ای نیز قرارداد را به این شکل می نویسند که طرفین کلیه خیارات ولو خیار غبن فاحش و افحش را از خود سلب و ساقط تفاوت در خیارات معامله کردند. به موجب این جمله حتی اگر طرفین به بیشترین حد مغبون شده باشند حق فسخ و بر هم زدن قرارداد را نخواهند داشت. این جمله می تواند برای خریدار زیان آور باشد. بنابراین، در تنظیم قرارداد دقت کنید.
تفاوت در خیارات معامله
دانستنی های املاک
خانه معرفی املاک خرید و فروش رهن و اجاره مشارکت دانستنی های املاک درباره ما تماس با ما ورود
تفاوت قولنامه و مبایعه‌نامه در چیست؟
تفاوت قولنامه و مبایعه‌نامه در چیست؟
اسم حقوقی قولنامه به مبایعه‌نامه تغییر داده شده است. قولنامه، بار حقوقی ندارد و اگر بین دو طرف دعوا شود، و به دادگاه مراجعه می‌کنند، قولنامه محکمه‌پسند نیست و شرایط فقهی لازم را ندارد. زیرا اساس قانون ما در ایران فقه است. برای همین قولنامه را به مبایعه‌نامه تبدیل کردند.
حدود ۱۰۰ سال پیش، نام مبایعه‌نامه، مجتهدنویس بود. زیرا مردم سواد کافی نداشته، و برای معامله از ملا و یا شیخ کمک می‌گرفتند که خود به اصول فقهی آگاه بود، در حقیقت او یک مبایعه‌نامه تنظیم می‌کرد.
بعد از مدتی و با بالارفتن سواد مردم، برای انجام معاملات به شیخ و یا ملا مراجعه نمی‌کردند و خودشان قولنامه را می‌نوشتند، اما شرایط را رعایت نمی‌کردند.
در نتیجه «مبایعه‌نامه یعنی سند غیر رسمی قبل از رسمی شدن»، ایجاد شد. درحال حاضر قولنامه و مبایعه‌نامه را یکی فرض می‌کنند. اما شما لازم است که تفاوت‌هایشان را بدانید. ممکن است شما با فروشنده، زمانی به توافق برسید که دفترخانه باز نباشد، برای همین قبل از سند زدن خانه می‌توانید یک مبایعه‌نامه بنویسید.
در مبایعه‌نامه چه مواردی ذکر می‌شود؟
در مبایعه‌نامه باید حداقل ۵ مورد ذکر شده باشد:
- مشخصات فروشنده: مشخصات سجلی، آدرس(در آدرس حتما باید کدپستی ذکر شود)، تلفن همراه و ثابت.
- مشخصات خریدار: مشخصات سجلی، آدرس(در آدرس حتما باید کدپستی ذکر شود)، تلفن همراه و ثابت.
- موضوع مورد معامله(مبیع): مشخصات کامل جغرافیایی، ثبتی، هندسی(مساحت زمین یا خانه).
- مبلغ مورد معامله: شامل قیمت واحد و قیمت کل به وجه رایج کشوری، ریال یا معادل تومان.
- زمان مورد معامله: زمان و نحوه پرداخت، زمان حضور در دفترخانه و تنظیم سند. برای نحوه پرداخت باید حتما مشخص شود که خریدار چه مبلغی را، در چه زمانی و با چه شرایطی به فروشنده میدهد.
اگر این ۵ مورد ذکر نشود، مبایعه‌نامه ارزشی ندارد. بعد از نوشتن این ۵ مورد، برای شفاف‌سازی بیشتر، موارد دیگری را هم به مبایعه‌نامه اضافه می‌کنند. اگر فقط این ۵ مورد نوشته شده باشد، مبایعه‌نامه سست است، ولی با اضافه کردن موارد زیر، مبایعه‌نامه شفاف می‌شود:
- درصورت پشیمانی: فرض کنید شما خانه‌ای را پسندیده‌اید و مبایعه‌نامه نوشته‌اید ولی همسرتان می‌گوید من این خانه را نمی‌پسندم. باید در مبایعه‌نامه مشخص باشد که اگر خریدار یا فروشنده پشیمان شدند، چه اتفاقی می‌افتد.
برای پشیمانی، زمان مشخص کنند، مثلا تا ۲۴ ساعت بعد از تنظیم مبایعه‌نامه می‌توانید پشیمان شوید. در صورت پشیمانی، خسارتی نیز تعیین می‌کنند که حتما باید مبلغ آن در اینجا ذکر شود.
- فریب خوردن: در معاملات اصطلاحی به نام خیارات وجود دارد. «خیار» به طورکلی، به توانایی و اختیار فسخ معامله گفته می‌شود. خیارات انواعی دارد مانند مجلس، غبن، تدلیس، فاحش (چیزی که معامله کرده‌ام با آنچه دیده‌ام تفاوت بسیاری دارد.) و …
عموما در مبایعه‌نامه، خیارات را از خودشان ساقط می‌کنند و جمله «اسقاط کافه خیارات ولو خیار فاحش» می‌نویسند، به‌عبارتی می‌گویند ما با علم اینکه چنین اتفاقی نیفتاده است، معامله می‌کنیم و به‌هیچ‌وجه معامله را فسخ نمی‌کنیم.
وقتی خریدار یا فروشنده اختیار خیارات را از خودش ساقط کند و بعد از معامله متوجه شود در هر زمینه‌ای گول خورده است، نمی‌تواند کاری انجام دهد و حق بر هم زدن معامله را ندارد.
دقت کنید که برای سند زدن خانه، چه خیاراتی را می‌پذیرید. با نوشتن «اسقاط کافه خیارات ولو خیار فاحش» اجازه فسخ معامله را از خودتان می‌گیرید.
- منصوبات و ملزومات: وقتی شما ملکی را می‌خرید، بعضی وسیله‌ها روی خانه است. در این بند به‌طور مفصل همه را ذکر می‌کنید.
مثلا من خانه را با کولر آبی، شوفاژ، موتورخانه، کابینت، موکت، یک خط تلفن و… خریده‌ام. بهتر است تا می‌توانید توجه کنید و منصوبات را شفاف بنویسید. اگر این بند را ننویسید ممکن است وقتی خانه را تحویل می‌گیرید، شوفاژ و یا کابینت نداشته باشد و فروشنده همه‌چیز را با خودش برده باشد.
بعد از تکمیل موارد فوق، خریدار و فروشنده و حداقل دوشاهد زیر این مبایعه‌نامه را امضا می‌کنند.
در این مبایعه‌نامه باید نحوه پرداخت هزینه‌های انتقال سند نیز نوشته شود. بعضی از این هزینه‌ها با فروشنده و برخی با خریدار است. فروشنده باید تمامی بدهی‌های ملک را تا روز تحویل بپردازد.
ممکن است شما به‌عنوان خریدار، خانه را امروز تحویل گرفته ولی یک سال بعد سند بزنید، برای همین از روزی که خانه را تحویل می‌گیرید، تمام هزینه‌ها با شماست و فروشنده باید خانه را بدون بدهی به شما تحویل دهد. در ادامه به طور مفصل به بررسی هزینه‌های انتقال سند خواهیم پرداخت.
خیار غبن چیست و چرا باید از آن استفاده کرد؟
خیار غبن مانند خیار عیب ، یکی از خیارات فسخ قرارداد است. با تحقق شرایط این خیار، شما می‌توانید قرارداد خود را خاتمه دهید. شما زمانی می‌توانید به این خیار استناد کنید که از امضای قرارداد، ضرر قابل توجه و به اصطلاح فاحشی به شما وارد شده باشد.
خیار غبن مانند خیار عیب ، یکی از خیارات فسخ قرارداد است. با تحقق شرایط این خیار، شما می‌توانید قرارداد خود را خاتمه دهید. شما زمانی می‌توانید به این خیار استناد کنید که از امضای قرارداد، ضرر قابل توجه و به اصطلاح فاحشی به شما وارد شده باشد. این ضرر می‌تواند برای هر یک از طرفین قرارداد ایجاد شود. با این اوصاف، طرف متضرر می‌تواند قرارداد و آثار ناشی از آن را به صورت یک جانبه خاتمه بخشد. پس میتوان گفت که فسخ قرارداد به این دلیل است که از ورود ضرر به شما جلوگیری شود.
در ادامه این نوشتار، خیار غبن در قانون مدنی را بررسی می‌کنیم و توضیح می‌دهیم که چگونه شما می‌توانید به خیار غبن در معامله خودرو و ملک استناد کنید.
اصلی‌ترین شرط استناد به خیار غبن چیست؟
مطابق با شرایط خیار غبن در قانون مدنی ، در معامله‌ای که میان عوضین آن تعادلی از لحاظ ارزش مالی وجود نداشته باشد، امکان فسخ مبایعه نامه یا سایر قراردادها ایجاد می‌شود. فرض کنید ملکی را خریداری کرده‌اید. پس از امضای قرارداد نقل و انتقال متوجه می‌شوید که مبلغ پرداختی شما برای آن ملک، بیش از عرف بازار ملک و املاک بوده است. در این حالت قانونگذار برای شما این فرصت را پیش بینی می‌کند که بتوانید برای فسخ قولنامه خود اقدام کنید. زیرا شما بر اثر عقد این معامله، مَغبون (متضرر) شده‌اید.
حال فرض کنید که در مثال فوق، شما به عنوان فروشنده ملک هستید و پس از امضای معامله متوجه می‌شوید که ملک خود را به مبلغی کمتر از عرف بازار فروخته‌اید. این سوال مطرح می‌شود که آیا شما می‌توانید قرارداد خود را فسخ کنید؟ در پاسخ باید بیان کرد که خیار فوق الذکر از خیاراتی است که هم برای خریدار و هم برای فروشنده قابلیت استناد دارد. پس در مثال اخیر فروشنده نیز می‌تواند با اتکا بر متضرر شدن خود، قرارداد را با استناد به خیار غبن در معامله ملک فسخ کند.
شرط اصلی استناد به خیار فوق، وجود تفاوت قیمتی و عدم تعادل میان مورد معامله و ثمن (مبلغ قرارداد) خواهد بود. اما آیا منظور از تفاوت قیمتی، هر تفاوت قیمتی است؟ مطابق با مفاد ماده 416 قانون مدنی، شما نمی‌توانید با وجود هر تفاوت قیمتی، قرارداد خود را فسخ کنید. زیرا قانونگذار حق فسخ معامله را تنها برای تفاوت قیمتی فاحش و قابل توجه در نظر گرفته است.
خیار غبن در معامله ملک و فاحش بودن آن!
با توجه به آن چه که در قسمت فوق بیان شد، در این بخش تلاش داریم با ارائه یک مثال، غبن فاحش در معامله ملک را توضیح دهیم. فرض کنید خانه‌ای را به مبلغ 2 میلیارد تومان خریداری کرده‌اید. پس از عقد قرارداد به این حقیقت پی می‌برید که ارزش واقعی آن خانه، 1 میلیارد و 300 میلیون تومان بوده است. در این حالت شما می‌توانید بر اساس قانون، برای فسخ قرارداد خود اقدام کنید. زیرا وجود 700 میلیون تومان تفاوت قیمتی در معامله، به عنوان غبن فاحش در نظر گرفته خواهد شد. در صورتی که تفاوت قیمتی 50 میلیون تومانی را نمی‌توان به عنوان غبن فاحش در نظر گرفت.
خیار غبن در معامله ملک برای فروشنده ملک نیز قابل طرح است. یعنی ممکن است شخصی خانه خود را به مبلغ 2 میلیارد تومان به فروش رساند. پس از عقد قرارداد این شخص متوجه می‌شود که ارزش واقعی خانه‌اش 2 میلیارد و 500 تومان بوده است. در این حالت امکان فسخ برای ایشان ایجاد می‌شود. زیرا در اثر عقد معامله، به شخص فروشنده ضرر قابل توجهی وارد شده است.
پس میتوان نتیجه گرفت غبن در صورتی فاحش است که غیر قابل مسامحه و غیر قابل چشم پوشی نباشد. البته شما باید برای وجود یا عدم وجود تفاوت قیمتی فاحش در معامله خود و نیز تعیین مقدار آن، شرایط قرارداد خود را نیز در نظر بگیرید. زیرا یک اصل قطعی برای تشخیص غبن فاحش در کلیه معاملات وجود ندارد.
به طور کلی اگر شما مدعی تفاوت قیمتی فاحش در معامله خود هستید، باید آن را اثبات کنید. زیرا مطابق با یک قاعده کلی، اصل بر صحت معاملات است. یعنی اگر شما مدعی عدم صحت معامله‌ای هستید، باید با ارائه دلایل و مدارک مناسب، عدم صحت آن را اثبات کنید.
شرایط استناد تفاوت در خیارات معامله به خیار غبن در معامله خودرو چیست؟
شرایط استناد به خیار غبن در معامله خودرو همانند شرایط غبن در معامله ملک است. پس در این معامله نیز باید میان خودرو و ارزش مالی آن، عدم تعادلی فاحش یافت شود. در غیر این صورت شما نمی‌توانید مدعی وجود غبن در معامله خود شوید. در این راستا شما ابتدا باید عرف بازار را در خصوص خودروی مورد معامله ارزیابی کنید و سپس شرایط معامله خود را در نظر بگیرید. در صورتی که عدم تعادل قیمتی میان ماشین و مبلغ آن قابل مسامحه و چشم پوشی نباشد، شما می‌توانید برای فسخ معامله اقدامات لازم را انجام دهید.
خیار غبن در قانون مدنی تا چه زمانی قابل استناد است؟
خیار غبن ، یک از خیارات فوری است. ماده 420 قانون مدنی مقرر می‌کند که بعد از آگاهی از وجود غبن فاحش در معامله، طرف متضرر باید در اسرع وقت و فوراً نسبت به فسخ قرارداد اقدام کند. یعنی اگر شما پس از علم به عدم تعادل ارزش عوضین سکوت کنید و هیچ اقدامی نکنید، حق فسخ شما سلب خواهد شد. زیرا این به معنا آن است شما معامله را با همان شرایط پذیرفته‌اید. پس اگر به وجود غبن فاحش در معامله‌تان پی بردید، فوراً آن را مورد استناد قرار دهید.
البته ممکن است شرایطی برایتان پیش آید که نتوانید مقدمات فسخ قراردادتان را فوراً انجام دهید. در چنین شرایطی قانونگذار مجددا برای شما این حق را در نظر می‌گیرد که برای فسخ اقدام کنید. زیرا شما دلیل موجهی برای عدم استناد به خیار فوق داشته‌اید.
علم به غبن فاحش قبل از معامله و شرایط استناد به خیار غبن فسخ معامله!
به خاطر داشته باشید که عالم بودن شما نسبت به وجود غبن فاحش در معامله، حق فسخ شما را در این زمینه سلب و ساقط خواهد کرد. برای مثال ممکن است شما ماشین خود را با آگاهی و به دلایل مختلف، زیر قیمت بازار بفروشید. در این حالت شما نمی‌توانید پس از عقد معامله مدعی خیار غبن در معامله خودرو شوید. زیرا شما با علم خود نسبت به انعقاد چنین معامله‌ای اقدام کرده‌اید. پس میتوان نتیجه گرفت که علاوه بر وجود غبن فاحش، شما باید نسبت به وجود آن در زمان امضای معامله ناآگاه باشید. در غیر این صورت هیچ حق فسخی برای شما وجود نخواهد داشت.
اسقاط کافه خیارات ولو خیار غبن یعنی چه؟
خیار غبن فسخ معامله ، یک خیار قابل اسقاط است. یعنی شما می‌توانید در زمان تنظیم توافقات خود، این حق را از خود یا طرف مقابلتان یا به صورت کلی از طرفین سلب کنید. پس اگر شما در قرارداد خود کلیه خیارات حتی خیار ناشی از غبن فاحش را سلب نمایید، دیگر امکان استناد به آن را نخواهید داشت. یعنی حتی با وجود تفاوت قیمتی فاحش میان مورد معامله و مبلغ آن، شخص متضرر نمی‌تواند ادعای فسخ قرارداد را مطرح کند.
با استناد به خیار غبن فسخ معامله و خاتمه معامله، چه اتفاقی می‌افتد؟
پس از این که شما قراردادتان را با استناد به غبن فاحش فسخ کردید، کلیه تعهدات و حقوق ایجاد شده به موجب معامله از بین می‌رود. برای مثال در فسخ معامله خودرو، خریدار باید ماشین را به فروشنده بازگرداند و فروشنده باید مبلغ آن را به خریدار مسترد کند. زیرا با اعمال فسخ، خریدار دیگر هیچ حقی نسبت به خودروی مورد معامله نخواهند داشت و فروشنده نیز مالک مبلغ آن نخواهد بود.
دیدگاه شما