تفاوت بورس ایران با جهان

تفاوت بورس ایران با بورس‌های پیشروی جهان

یک کارشناس بازار سرمایه بیان کرد: بورس در کشور‌های توسعه‌یافته دوسویه بوده و مقرراتی از جمله دامنه نوسان، حجم مبنا، گره معاملاتی و صفوف خرید و فروش دیده نمی‌شود. اکبر ادهم در رابطه با بورس‌های دنیا گفت: بورس در کشورهای توسعه‌یافته دو سویه بوده و قوانین و مقرراتی از جمله دامنه تفاوت بورس ایران با جهان نوسان، حجم مبنا، گره معاملاتی، صفوف خرید و فروش و سرخطی دیده نمی‌شود و سهامداران با توجه به دو سویه بودن معاملات از هر جهت منفی و مثبت اوراق بهادار بازدهی کسب می‌کنند و تحلیل، جایگاه واقعی خود را در خرید و فروش‌ها دارد.این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که رابطه دولت با بورس‌های دیگر به چه صورت است؟ بیان کرد: در بورس کشورهای توسعه‌یافته جریان نقدینگی زیادی در معاملات با توجه به عدم‌وجود قوانین محدود‌کننده وجود دارد. وی افزود: در شرکت‌های توسعه‌یافته سود مجمع تقسیم شده را در درون شرکت برای گسترش طرح‌های مهم توسعه نگهداری می‌کنند دقیقا برخلاف تصور سهامداران کشور ما، که تقسیم سود حداکثری را یک مزیت مهم و برجسته برای سهامداری شرکت‌ها محسوب می‌کنند. ادهم در پاسخ به این پرسش که آیا در بورس‌های دیگر، سهامداران می‌توانند اقدام به خرید اوراق بهادار سایر کشورها کنند؟ تشریح کرد: در بورس‌های سایر کشورها شما امکان خرید و فروش اوراق بهادار شرکت‌های دیگر کشورها را دارید و خرید و فروش اوراق بهادار مختص به شرکت‌های آن کشور نیست، نکته جالب توجه در این معاملات این است که در تصمیم‌گیری سهامداران برای خرید و فروش، بحران و سیاست‌های جهانی تاثیر مستقیمی می‌گذارد.
این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که در بورس‌های دیگر دنیا بیشتر شرکت‌ها وابسته به دولت یا خصوصی هستند تاکید کرد: در بورس‌های دیگر کشورهای دنیا شرکت‌های خصوصی بسیار فعال‌تر هستند و عمده بورس اکثر کشورها را شرکت‌های خصوصی تشکیل می‌دهند و دولت فقط بر بورس نظارت کلی دارد، نکته دارای اهمیت این است، که بسیاری از سهام‌های مطرح دنیا که در دست سهامداران مختلف است و در کشورهای گوناگون معامله می‌شود، برای شرکت‌های خصوصی است. وی در گفت‌و‌گو با باشگاه خبرنگاران جوان، در رابطه با تنوع اوراق‌ها در بورس‌های مشهور دنیا گفت: در بازارهای بورس جهانی، برای موضوعات خاص اوراق بهادار گوناگونی وجود دارد که می‌توان آنها را معامله کرد. در بورس سایر کشورهای دنیا، شاهد صدها نوع اوراق بهادار، هستیم که این اوراق شامل، سهام بی‌نام، ممتاز و اقسام اوراق قرضه دولتی و غیردولتی می‌شود، که معامله‌گران آنها را خرید و فروش می‌کنند.

تفاوت بورس ایران با جهان

اکبر ادهم کارشناس بازار سرمایه در رابطه با بورس‌های دیگر دنیا گفت: بورس در کشورهای توسعه یافته دو سویه بوده و قوانین و مقرراتی از جمله دامنه نوسان، حجم مبنا، گره معاملاتی، صفوف خرید و فروش و سرخطی دیده نمی‌شود و سهامداران با توجه به دو سویه بودن معاملات از هر جهت منفی و مثبت اوراق بهادار بازدهی کسب می‌کنند و تحلیل، جایگاه واقعی خود را در خرید و فروش‌ها دارد.

این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که رابطه دولت با بورس های دیگر به چه صورت است؟ بیان کرد: در بورس کشورهای توسعه یافته جریان نقدینگی زیادی در معاملات با توجه به عدم وجود قوانین محدود کننده وجود دارد.

وی افزود: در شرکت های توسعه یافته سود مجمع تقسیم شده را در درون شرکت برای گسترش طرح های مهم توسعه نگهداری می کنند دقیقا برخلاف تصور سهامداران کشور ما، که تقسیم سود حداکثری را یک مزیت مهم و برجسته برای سهامداری شرکت ها محسوب می کنند.

ادهم در پاسخ به این پرسش که آیا در بورس های دیگر، سهامداران تفاوت بورس ایران با جهان می توانند اقدام به خرید اوراق بهادار سایر کشورها کنند؟ تشریح کرد: در بورس های سایر کشورها شما امکان خرید و فروش اوراق بهادار شرکت های دیگر کشورها را دارید و خرید و فروش اوراق بهادار مختص به شرکت های آن کشور نیست، نکته جالب توجه در این معاملات این است که در تصمیم گیری سهامداران برای خرید و فروش، بحران و سیاست های جهانی تاثیر مستقیمی می گذارد.

در بورس کشورهای دنیا شرکت های خصوصی بسیار فعال هستند

این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که در بورس های دیگر دنیا بیشتر شرکت ها وابسته به دولت یا خصوصی هستند؟ تاکید کرد: در بورس های دیگر کشورها دنیا شرکت های خصوصی بسیار فعال تر هستند و عمده بورس اکثر کشورها را شرکت های خصوصی تشکیل می دهند و دولت فقط بر بورس نظارت کلی دارد، نکته دارای اهمیت این است، که بسیاری از سهام های مطرح دنیا که در دست سهامداران مختلف است و در کشورهای گوناگون معامله می شود، برای شرکت های خصوصی است.

وی در رابطه با تنوع اوراق ها در بورس های مشهور دنیا گفت: در بازارهای بورس جهانی، برای موضوعات خاص اوراق بهادار گوناگونی وجود دارد که می توان آن ها را معامله کرد. در بورس سایر کشورهای دنیا، شاهد صدها نوع اوراق بهادار، هستیم که این اوراق شامل، سهام بی نام، ممتاز و اقسام اوراق قرضه دولتی و غیردولتی می شود، که معامله گران آنها را خرید و فروش می کنند.

مقایسه بورس ایران با سایر کشورها در دنیا

مقایسه بورس ایران با سایر کشورها به شما کمک میکند تا تفاوت های بورس ایران با بازارهای جهانی و فرق بورس ایرانی و خارجی را به صورت کامل دریابیم. همان طور که می دانید، بازار بورس ایران کمی با بورس سایر کشورهای دنیا متفاوت است و در این مطلب قصد داریم دقیقا به همین موضوع بپردازیم و مقایسه بورس ایران با سایر کشورها را به زبانی ساده خدمت شما عزیزان ارائه دهیم. لذا اگر شما هم دوست دارید تفاوت بورس ایران و خارج را کاملا رایگان یاد بگیرید، این مطلب برای شما نوشته شده است.

مقایسه بورس ایران با سایر کشورها

آیا می دانید بازار سرمایه ایران چه تفاوت‌ هایی با بورس‌ های بزرگ دنیا دارد؟ این سوالی است که به ذهن بسیاری از سرمایه‌ گذاران خطور کرده است. زمانی که صحبت از مقایسه بورس ایران با بورس سایر کشورها به میان می آید، نخستین چیزی که به ذهن ما می رسد، قوانین و سازوکار معاملاتی است که در آن ها تفاوت ایجاد می کند. به عنوان مثال همه می‌ دانیم که پدیده دامنه نوسان مختص بورس ایران است، پس مفاهیم صفوف خرید و فروش نیز تنها به بازار بورس ایران تعلق دارد و در بورس سایر کشورها، شاهد همچین عناوین و مفهوم هایی نیستیم!

درصورتی که تمایل دارید تا از خدمات ۲۵ درصد تخفیف کارمزد در بورس، سرمایه گذاری بر روی حق تقدم و یا فروش آن و … بهره مند شوید میتوانید از طریق لینک زیر اقدام به ثبت نام نمایید.

جالب است بدانید که مفاهیم حجم مبنا و گره معاملاتی نیز همین شرایط را دارند یا در مثالی دیگر می‌ توان به فروش تعهدی اشاره داشت که در جهان بسیار مرسوم است ولی بورس ایران تا به حال پیاده سازی نشده است. ولی به صورت کلی شاید بهتر باشد به مقایسه بورس ایران و جهان از منظری جدی‌ تر و ریشه‌ ای نگاه کنیم، بنابراین توصیه می کنم حتما تا انتها همراه ما باشید، چرا که در ادامه فرق بورس ایرانی و خارجی را در قالب ۱۰ مورد برای شما به زبان ساده توضیح داده ایم؛

۱) نقش دولت در بازار بورس

یکی از مشکلات عمده بازار بورس و از دلایل غیررقابتی و کم‌ عمق بودن آن نسبت سهامداران حقیقی و حقوقی و فعالیت‌ های معاملاتی نامتوازن به حساب می آید. به علاوه امکان دخالت دولت از طریق شورای‌ عالی بورس بر بازار، دولت قادر است در قالب شرکت‌ های حقوقی که معمولا بانک‌ ها و صندوق‌ های بازنشستگی هستند، در نقش سهامداران عمده شرکت‌ های بورسی حاضر شود و روند معاملات را به گونه ای که دوست دارد پیش ببرد!

لذا سهامداران حقوقی به دلیل وزن و سهم بالایی که دارند، از قدرت بازاری بیشتری به نسبت سهامداران حقیقی برخوردار اند و در حقیقت یکی از موانع اصلاح ساختاری بازار بورس همین نسبت بالای حقوقی به حقیقی در بیشتر سهام‌ های بورس است که باعث ایجاد ریسک و رویگردانی سهامداران حقیقی از بورس می گردد.

رویگردانی سهامداران حقیقی تنها یک ‌وجه منفی از حضور گسترده سهامداران حقوقی را نمایش می دهد و وجه منفی دیگر را باید عدم توانایی رقابت بخش خصوصی و نهاد‌های مستقل تامین مالی با شرکت‌ های حقوقی دانست که باعث شده است موسسات اینچنینی که مستقل از دولت هستند، تمایلی برای ورود سرمایه‌ های خود به بورس نداشته باشند.

البته این در حالی است که در دیگر بورس‌ های دنیا با تصویب قوانینی در راستای حمایت از سهامداران خرد برآمده اند و در نهایت با تشکیل مجمع سهامداران خرد در بعضی از این بورس‌ تفاوت بورس ایران با جهان ها، مانع از تمرکز قدرت بازاری برای بعضی سهامداران حقوقی یا حتی حقیقی دارای رانت اطلاعاتی نیز شده‌ اند، ولی در ایران همواره تصمیم بر این است که خلاف جهت اصول و امور درست قدم برداشته شود!!

۲) تاثیر رانت و اخبار داخلی

این را نمی توان انکار کرد که در کل جهان افرادی که مطلع و صاحب رانت هستند، از آن در راستای سودآوری در بورس بهره می گیرند، ولی رویکرد صحبت ما در مورد نقش دولت و سازوکاری است که در آن عدم شفافیت سهام بزرگ، موجب باز شدن میدان برای رانت می گردد. به علت عدم ارائه اطلاعات کافی و مناسب به وسیله سهام بزرگ دولتی، سرمایه‌ گذاران بزرگ به طرف کسب اطلاعات میدانی کشیده می شوند، بدین معنی که این افراد که از نفوذ یا روابط مناسبی برخوردارند، از وضعیت شرکت‌ ها اطلاعاتی کسب کنند که برای عموم در دسترس نمی باشد.

این افراد از اطلاعات درونی شرکت‌ ها به صورت غیر‌رسمی بهره گرفته و سود‌های کلانی به جیب می زنند و این در حالی است که سهامداران خرد از این قضیه ضررهای بسیاری را متحمل خواهند شد. البته باید این را در نظر داشت که نمی‌ توان مطمئن گفت که یک اتفاق خاص در بازار سرمایه، ناشی از رانت است یا خیر، ولی دقیقا مشکل همینجاست، چرا که نمی‌ توان این اطمینان را کسب کرد و به همین دلیل همواره بازار شائبه‌ ها داغ است.

دلیل این که نمی توان این اطمینان را کسب کرد، همان عدم شفافیت‌ های مقطعی محسوب می شود. به عنوان مثال یکی از سهم‌ های بازار است که به صورت معمول در زمان آغاز اصلاح شاخص بسته شده و همزمان با پایان اصلاح و صعود مجدد، بازگشایی می شود. این رفتار که چند مرتبه تکرار شده، شائبه استفاده این شرکت از رانت تفاوت بورس ایران با جهان و اخبار دولتی را مطرح کرده است، شائبه‌ ای که به علت عدم ارائه توضیحات شفاف، نمی توان آن را به درستی اعتبارسنجی کرد!

۳) عدم ارتباط با بازارهای جهانی

در ایران به علت وجود تحریم های بسیار زیاد، متاسفانه ارتباطی با سایر بازارهای بورس در دنیا به چشم نمی خورد! به عنوان مثال شما در بورس ایران قادر تفاوت بورس ایران با جهان نیستید سهم های بین المللی را مورد معامله قرار دهید، ولی بازار بوس سایر کشورها شما این امکان را دارید که سهم های سایر کشورها را به سادگی خرید و فروش نمایید. بازار بورس ایران در سایر بازارهای بین المللی تنیده نشده است، از همین روی بحران ها و نوسانات بزرگ در بازار های جهانی نمی تواند بازار ما را متحول کند که این موضوع فواید و مضرات خودش را به همراه خواهد داشت.

۴) شاخص نقدینگی پایین تر

بازار بورس ایران از نقدینگی پایین تری به نسبت سایر بازارهای جهانی برخوردار است، از همین روی در آن معاملات خرد بیشتری صورت می پذیرد و معامله گران خرد به مراتب زیاد تری نیز در آن حضور فعال دارند، ولی در بورس های جهانی، معاملات انجام شده از نقدینگی های بسیار بیشتری برخوردارند و معامله گران کلان و خرد بسیار زیادی همواره در حال معامله بر سر دارایی های مختلف هستند.

۵) شرکت‌ های تامین مالی

نکته دیگری که در مقایسه بورس ایران با سایر کشورها باید به آن توجه داشته باشید، گردانندگان بازار در ایران می باشد. گردانندگان بورس تهران، معمولا شرکت‌ های تامین مالی یا همان تامین سرمایه هستند که این شرکت‌ ها در واقع واسطه‌ هایی به حساب می آیند که فعالیت‌ های مختلفی در بازار بورس شامل کارگزاری، معامله‌ گری، بازارگردانی، سبدگردانی، مشاوره سرمایه‌ گذاری، پذیره‌ نویسی و تعهد آن، ارزیابی ریسک مالی، افزایش سرمایه و … را انجام می‌ دهند. از طرف دیگر چنانچه شرکتی بخواهد در قالب عرضه اولیه برای ورود به بورس اقدام کند، شرکت های تامین مالی تمام مراحل ثبت و اخذ مجوز را بر عهده خواهند داشت.

ولی در دیگر کشور‌ها این بانک‌ های سرمایه‌ گذاری هستند که عهده دار این موارد هستند. ساختار و اساس‌ نامه شرکت‌ های تامین مالی در ایران به کلی با آن‍چه در بانک‌ های سرمایه‌ گذاری در جهان وجود دارد، متفاوت است. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که بهتر بود سازمان بورس ایران، ساختار بزرگ‌ ترین بانک‌ های سرمایه‌ گذاری جهان مثل گلدمن ساکس را به جای شرکت‌ های تامین سرمایه، به عنوان الگو بر می گزید.

۶) دامنه نوسان

همان طور که می دانید، اساس بورس بر نوسانات قیمتی بنا شده است. به عنوان مثال شما یک سهم را خریداری می کنید و می بینید که در عرض یک ماه، قیمت آن ۲۰ درصد افزایش داشته است و یا ۲۰ درصد کاهش قیمت را تجربه کرده است و از آن جایی که در ایران دامنه نوسان قیمت، ۵ درصد است، این بدین معنی است که نهایتا در یک روز شما حداکثر ۵ درصد سود یا ۵ درصد ضرر می کنید.

اما بورس های جهانی از همچین قانونی پیروی نمی کنند. دامنه نوسان در بازار بورس جهان محدودیتی برای نوسان قیمت ایجاد نمی کند و این یعنی ممکن است فردی در بازار بورس جهانی در یک روز ۲۰ درصد با سهم خود سود کند و یا امکان دارد در عرض یک روز ۲۰ درصد ضرر کند. به عنوان مثال گفتنی است که چند مدت قبل، تنها در عرض یک روز قیمت سهم آمازون ۱۳ درصد افزایش را تجربه کرد.

جالب اینجاست که افزایش قیمت این سهم به علت رونق گرفتن خرید اینترنتی در زمان کرونا بود. نمی توان مطمئن گفت که کدام تفاوت بورس ایران با جهان قانون بهتر است؛ ایران یا دنیا. این که بورس ایران در یک روز بیش از ۵ درصد نوسان را تجربه نمی کند، موجب جلوگیری از ضرر زیاد افراد می شود ولی از آن طرف، مانع بزرگی بر سر راه رشد سریع شرکت های سودآور نیز هست!

۷) پرداخت سود به وسیله شرکت‌ ها

مقایسه بورس ایران با سایر کشورها بی آن که بخواهیم به موضوع پرداخت سود اشاره کنیم، امکان پذیر نیست. نکته دیگر در زمینه اصلاح قانون مالیات‌ های مستقیم است که امروزه در مجلس در دست بررسی است ولی متاسفانه بورس از این فرصت استفاده ای نکرده است. در بورس‌ های بزرگ جهان، شرکت‌ ها دوست دارند که سود را درون شرکت نگهداری کنند.

این عمل موجب بخشودگی مالیاتی روی سود خواهد شد که آورده آن برای افزایش سرمایه شرکت به کار می رود. ولی در بورس تهران، نه تنها بیشتر شرکت‌ ها سود نقدی می پردازند، بلکه مقدار بالای این پرداخت سود یک مزیت محسوب شده و سرمایه‌ گذاران را برای خرید سهام آن شرکت ترغیب می نماید! تفاوت پرداخت سود نقدی به جای نگهداری آن در شرکت برای افزایش سرمایه، دقیقا مثل آن است که شما به جای سرمایه‌ گذای برای آینده فرزندتان، تنها برای او اسباب بازی خریداری کنید!

۸) وجود شرکت های خصوصی کمتر

اگر خوب دقت کنید، خواهید دید که در ایران بیشتر شرکت های بورسی دولتی هستند و این به معنای واقعی کلمه خطرناک است. در واقع این موضوع موجب می شود تا با عملکرد بد اقتصادی دولت، بازار بورس هم روند ریزشی به خود بگیرد و از آنجا دولت می تواند در بورس دستکاری هایی انجام دهد که انجام هم می دهد، مشاهده خواهیم کرد که چگونه یکباره شاخص در عرض چند ماه از ۲ میلیون به ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار واحد رسید!

در بورس سایر کشورها ولی شرکت های خصوصی فعالیت های بسیار گسترده تری دارند و دولت تنها امور نظارتی خود بر بازار بورس را دنبال می کند. بسیاری از سهام مطرح جهان امروزه شرکت های خصوصی هستند، در حالی که در ایران، سهامداران تماما به دنبال خرید سهام دولتی هستند تا از این طریق روند سودآوری خود را تسهیل کنند که این موضوع می تواند واقعا عواقب بدی به همراه داشته باشد و باید برای آن فکری کرد. در این خصوص می توان گفت که یک راه حل وجود دارد و آن هم این است که فعالیت بخش خصوصی در بورس افزایش یابد و اصلاحات دیگری در قوانین بورس انجام شود که فکر نمی کنم شاهد همچین موارد اصلاحی باشیم!

۹) تنوع کمتر سهام و اوراق بهادار

در ایران تنوع سهام و اوراق بهادار نسبت به سایر بازارهای جهانی بسیار پایین می باشد. در بازارهای بورس جهانی، برای موضوعات خاص اوراق بهادار مختلفی در نظر گرفته شده است که می توان آنها را مورد معامله قرار داد. در بورس دیگر کشورهای جهان، شما شاهد صدها نوع اوراق بهادار، سهام بی نام، ممتاز و اقسام اوراق قرضه دولتی و غیردولتی هستید که تریدرها آن ها را مورد معامله قرار می دهند، ولی در ایران خبری از تنوع در انواع سهام نیست.

بورس ایران را می توان تک محصولی در نظر گرفت که اصلی ترین محصول آن در واقع سهام شرکت هاست. به عنوان مثال در بورس نیویورک، اوراق بهادار جدیدی را برای ایجاد پویایی بیشتر در بازار مسکن در نظر گرفته اند که این اوراق توانست موجبات رونق و رواج بیشتر بازار مسکن برای مدتی فراهم آورد، در حالی که در بازار مسکن ایران، رکود شدیدی دیده می شود ولی هیچ گونه راه حلی برای آن در بورس و یا غیر از بورس در نظر گرفته نمی شود!

جالب است که خود بورس کالا هم متاثر از این رکود است، از همین روی معامله خاصی در این بازار روی میلگرد و شمش صورت نمی پذیرد. بورس ایران در راستای خارج شدن از این وضعیت تک محصولی باید از تجربه های سایر بازارها مثل بازارهای مالزی، ترکیه و سایر کشورها بهره لازم را تفاوت بورس ایران با جهان ببرد.

۱۰) تفاوت قیمت پایانی و آخرین قیمت

در بورس ایران بر خلاف دیگر بورس های معتبر دنیا، با دو نوع قیمت مواجه ایم! یکی قیمت پایانی به‌ عنوان قیمتی که نماد طبق آن بسته و در روز بعد باز می گردد و دیگری آخرین قیمت به‌ عنوان قیمتی که آخرین معامله روی آن قیمت انجام شده است. به بیانی ساده تر در بورس تهران میانگین قیمت معاملات در طول یک روز را به‌ عنوان قیمت پایانی در نظر می گیرند که با لحاظ کردن قانون حجم مبنا، بعضا قیمت پایانی سهام در بورس تهران با آخرین قیمت معامله اختلاف زیادی پیدا می کند.

بر اساس مجموع این قوانین، دو قیمتی بودن بورس تهران باعث شده سهمی تفاوت بورس ایران با جهان که در ساعاتی از روز مورد اقبال بازار قرار گرفته، در نهایت و در ساعات پایانی سقوط قیمتی را تجربه کند و در روز معاملاتی بعد این سقوط قیمتی کاملا حذف شده و به‌ عبارتی دیگر میانگین قیمت‌ های روزانه موجب می‌ شود قیمت پایانی در روز معاملاتی بعد واقعی نباشد، البته این در حالی است که در بورس‌ های مطرح جهان تغییرات قیمتی به‌ صورت لحظه‌ ای بوده و اخبار ناگهانی در طول روز می‌‌ توانند نوسانات سنگینی را بر قیمت‌ ها وارد کنند و مبنا قرار دادن قیمت‌ های لحظه‌ ای به‌ جای قیمت‌ های میانگین باعث شده است، روند طبیعی قیمت‌ ها به صورت کامل تغییر کند.

نتیجه گیری و کلام پایانی

بورس ایران در حال حاضر روند خوب و مطمئنی را طی نمی کند و افراد زیادی در حال حاضر از این بازار زده شده اند. بورس ما با سایر بورس ها در دنیا تفاوت دارد ولی این دلیل خوبی برای این وضعیت بسیار بد نمی باشد. از موارد تفاوت بورس ایران با جهان می توان به دامنه نوسان ۵ درصدی در بورس ایران، تنوع محصول کمتر برای معامله گری، عدم ارتباطات با بورس های سایر کشورها، نقدینگی کمتر، وجود شرکت های خصوصی کمتر، تسلط تقریبا کامل دولت بر بورس و … اشاره داشت.

البته در متن اصلی ما سعی کردیم ۱۰ مورد از اصلی ترین آن ها را برای شما عزیزان بیان کنیم که از بین این موارد شاید تنها دامنه نوسان ۵ درصدی شاید در مواقعی فواید داشته باشد، وگرنه سایر موارد، نقطه ضعف بازار بورس ایران به حساب می آیند و باید در قوانین اینچنینی تجدید نظر کرد و اصلاحیه های بسیاری را در بورس انجام داد.

همان طور که در ابتدای مطلب قول دادیم، در این مطلب به مقایسه بورس ایران با سایر کشورها پرداختیم

اگر دوست دارید در مورد تاثیر تغییر قیمت نفت بر بورس و شرکت های پالایشی پتروشیمی اطلاعات کسب کنید، این مطلب بهترین راهنمای شماست.

از نظر شما مهم ترین تفاوت بورس ایران و خارج کدام مورد است؟

دو تفاوت بورس ایران با بورس های جهان/ علت دارایی‌ غیرعملیاتی زیاد برخی شرکتها

کارشناس بازارسرمایه با اشاره به نکاتی جالب از ارزشیابی سهام، دو تفاوت بورس ایران با بورس های جهان را بررسی و علت مازاد زیاد دارایی‌های غیرعملیاتی برخی شرکت ها را اعلام کرد.

به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، عباس گمار درباره ارزشیابی سهام شرکت‌ها با انتشار مطلبی با عنوان "رویکردهای ارزشیابی سهام شرکت‌ها" در دنیای اقتصاد اعلام کرد: علاوه‌بر شرکت‌های تامین سرمایه‌، شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری و کارشناسان رسمی دادگستری و همچنین تحلیلگران و معامله‌گران نیز به برآورد ارزش سهام با رویکردها و اهداف مختلف اهتمام ویژه دارند.

اهداف ارزشیابی سهام و چند رویکرد

ارزشیابی سهام شرکت‌ها با رویکردهای مختلفی نظیر تنزیل جریان نقدی (DCF)، ضرایب قیمتی (Price Multiple) و خالص ارزش روز دارایی‌ها (NAV) و با اهداف مختلف نظیر عرضه اولیه سهام، معامله خرد سهام، معامله عمده یا کنترلی سهام و حتی با اهداف ارزیابی عملکرد واحدهای عملیاتی شرکت‌ها انجام می‌شود.

به‌‌رغم کاربردهای متعدد، ارزشیابی سهام ، حرفه‌ای نوپا بوده و همزمان با خصوصی‌سازی ناشی از اجرای اصل۴۴، گسترش بازارسرمایه قوت گرفته اما شرکت‌های تامین سرمایه و مشاور سرمایه‌گذاری عمدتا بر رویکرد تنزیل جریان نقدی، تحلیلگران و معامله‌گران سهام عمدتا بر رویکرد ضرایب قیمتی (رویکرد بسیار غالب این روزهای بازار سهام) و کارشناسان رسمی دادگستری عمدتا بر خالص ارزش روز دارایی‌ها توجه و تمرکز دارند.

در حالی‌که روش‌شناسی (متدولوژی) ارزشیابی سهام باید معطوف بر هر سه رویکرد و به‌‌صورت یکپارچه باشد و کارشناسان همزمان هر سه رویکرد را در برآورد ارزش سهام یک شرکت موردنظر قرار دهند.

نوپا بودن حرفه ارزشیابی سهام، تنوع اشخاص حقیقی و حقوقی و همچنین تفاوت رویکردهای ارزشیابی بین اشخاص حقیقی و حقوقی ارائه‌دهنده خدمات ارزشیابی و فعالان و معامله‌گران بازار سهام، بعضا موجب بروز خطای تحلیلی و همچنین سهل‌‌انگاری شده که باید توسط محافل حرفه‌ای دارای تخصص ارزشیابی سهام مورد واکاوی قرار گیرد.

دو رویکرد نخست معمول توسط کارشناسان بازار سهام (به‌ترتیب شرکت‌های تامین سرمایه، شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری و فعالان بازار) به‌منظور برآورد ارزش خُرد سهام و رویکرد خالص ارزش روز دارایی‌ها عمدتا توسط کارشناسان رسمی دادگستری و به‌منظور معاملات کنترلی سهام انجام می‌شود.

در شرایط عادی و متعارف، خالص ارزش روز دارایی‌ها معمولا سقف ارزش سهام شرکت‌های بازار سرمایه ایران را برای «معاملات خُرد» در بین رویکردهای مذکور به‌دست می‌دهد. درحالی‌که در ارزشیابی به روش خالص ارزش روز دارایی‌ها در بازارسرمایه کشورهای توسعه‌یافته، خالص ارزش روز دارایی‌ها در حقیقت حداقل ارزش سهام شرکت‌ها است که این موضوع علت مالی و اقتصادی دارد (البته سهام برخی شرکت‌های کوچک به علل مختلف بعضا به ۴ تا ۵ برابر خالص ارزش روز دارایی‌ها رسیده که با ادامه شرایط می‌تواند به شرکت‌های بزرگ نیز تسری یابد. موضوعی که برخی را مدعی ایجاد شرایط جدید در بازار سهام نسبت به گذشته کرده است!).

دو تفاوت اصلی بورس ایران با بورس های جهان

از منظر محرک‌های ارزش سهام شرکت‌ها، بازار سرمایه ایران دو تفاوت اساسی با بازار سهام کشورهای توسعه‌یافته دارد:

الف) متغیرهای اسمی یا متغیرهای واقعی: رشد ارزش سهام اغلب شرکت‌های ایرانی در دهه گذشته ناشی از متغیرهای اسمی (Nominal Variables) نظیر نرخ تورم، نرخ ارز و قیمت‌های جهانی بوده درحالی‌که در بازار توسعه‌یافته عمدتا متاثر از متغیرهای واقعی (Real Variables) یعنی افزایش مقداری فروش و البته افزایش قیمت ناشی از مزیت رقابتی شرکت‌ها است.

رشد متاثر از متغیرهای اسمی غالبا متلاطم و بی‌کیفیت است که شواهد آن در بازار سرمایه ایران بسیار مشاهده می‌شود. در بازار توسعه‌یافته، هنگامی‌ که انتظار شکوفایی اقتصادی می‌رود، ارزش بازار سهام نیز رشد می‌کند اما در بازار سهام ایران حداقل در یک دهه اخیر نرخ تورم و تضعیف پول ملی جریان غالب بر رشد ارزش سهام شرکت‌ها بوده و به‌نظر می‌‌رسد در آینده هم این وضعیت ادامه یابد.

به بیان دیگر، رشد یا افول ارزش بازار سهام در بازار توسعه‌یافته ناشی از افزایش یا کاهش قدرت خرید عموم و افزایش رفاه در جامعه است. درحالی‌که رشد ارزش بازار سهام در ایران عمدتا همزمان با کاهش قدرت خرید مردم و کوچک‌شدن سفره عموم مردم بوده است.

ب) سهم دارایی‌های غیرعملیاتی از ارزش سهام شرکت‌ها: ارزش سهام شرکت‌ها حاصل سه بخش عملیاتی، غیرعملیاتی و گزینه های نهفته در کسب‌ و کار شرکت‌ها است. اقلام غیرعملیاتی (دارایی‌ها و بدهی‌های غیرعملیاتی) سهم قابل‌توجهی از ارزش سهام برخی شرکت‌ها را در بازار سهام ایران تشکیل می‌دهد و بعضا سهم آن از ارزش کل سهام شرکت بیشتر از سهم بخش عملیاتی هم می‌شود.

اینکه چرا برخی از شرکت‌ها در ایران برخلاف بازار توسعه‌یافته، دارایی‌های غیرعملیاتی و مازاد بالایی دارند به ساختار اقتصادی و همچنین حاکمیت شرکتی ضعیف و موارد دیگر در کشور برمی‌گردد. نمونه ساختار اقتصادی را می‌توان به داشتن املاک نجومی بانک‌ها ناشی از تملک آنها در قبال وثائق تسهیلات بانکی اشاره کرد.

تغییر رویکرد سرمایه‌گذاران خرد

تفاوت‌های فوق‌ موجب می‌شود گاه ‌و بیگاه سرمایه‌گذاران خرد در بازار سرمایه ایران با جهش‌های متغیرهای اقتصاد کلان نظیر نرخ تورم و نرخ ارز، رویکرد خود را در ارزشیابی و انتخاب سهام شرکت‌ها تغییر دهند. به‌ عبارت دیگر، سرمایه‌گذاران خُرد و حتی سهامداران نهادی در چند وقت اخیر به‌جای توجه اصلی بر سود آوری فعلی و موردانتظار شرکت‌ها به خالص ارزش روز دارایی‌های شرکت‌ها یا با تسامح ارزش جایگزینی آن و حتی فراتر از آن تمرکز کنند، بدون توجه به اینکه چه تناسبی بین قیمت بازار سهام و سودآوری آن وجود دارد!

دارایی‌های غیرعملیاتی و تجدید ارزیابی از محل دارایی‌ها (به علت خالص ارزش روز بالای دارایی‌های آن) یکی از علت‌ها یا شاید بهانه‌های اصلی رشد ارزش بازار سهام شرکت‌ها در شرکت‌های کوچک و بزرگ بوده است (اینکه آیا تجدید ارزیابی لزوما می‌تواند موجب جهش قابل‌ملاحظه در ارزش سهام یک شرکت شود یا خیر، در یادداشت جداگانه‌ای مورد بررسی قرار خواهد گرفت).

در این خصوص، شاخص ساده‌ای برای ارزیابی خرید سهام برخی شرکت‌های این روزهای بازار قابل‌کاربرد است: اگر قرار است ۱۰۰ درصد سهام شرکت را به «همین قیمت تابلو» بخرید و سپس بنگاه‌داری کنید آیا این کار (خرید) را انجام می‌دادید؟ درحال‌حاضر معامله کنترلی تفاوت بورس ایران با جهان سهام برخی شرکت‌ها مشتری ندارد!

تفاوت بورس ایران با جهان

بورس، بازاری است که در آن اوراق بهادار خرید و فروش می شوند و افراد سعی می کنند تا از طریق خرید سهام ارزشمند، فروش سهام کم ارزش تر، نوسانگیری و دیگر کارها به سود مناسبی دست یابند. مهم ترین چیزی که در بورس معامله می شود سهام شرکت ها است. بورس ایران نیز سالیان بسیاری است که تاسیس شده است. در این مقاله ما می خواهیم تفاوت بورس ایران با دنیا را برای شما بازگو کنیم.

تاریخچه بورس ایران

کارهای اولیه برای تشکیل بورس در ایران، در سال 1315 و در زمان رضاخان پهلوی شروع شد. شخصی به نام ران لوترفلد که بلژیکی بود و برای دربار پهلوی کار می ‌کرد، اساسنامه داخلی بورس در ایران را تهیه کرد و آن را به افراد دولتی در ایران نشان داد. از آنجایی که در آن زمان، جنگ جهانی دوم در جریان بود و مشکلات دیگری هم وجود داشت این موضوع فراموش شد و به تاخیر افتاد.

در سال 1341 ، سرانجام یک کمیسیون در وزارت بازرگانی تشکیل شد و توافق های اولیه برای تاسیس بورس صورت گرفت و متن آن تنظیم گردید. در زمستان همان سال، هیئتی از بروکسل برای راه اندازی بورس به ایران آمدند و سر انجام پس از چهار سال بالا و پایین شدن، قانون تاسیس بورس در مجلس تصویب گردید. پس از آن ، قانون تصویب شده برای اجرا شدن از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ گردید.

سرانجام در 15 بهمن ماه سال 1346 و حدود یک سال پس از ابلاغ آن، این بازار مالی با انجام معاملاتی چند بر روی سهام بانک توسعه صنعت و معدن به طور رسمی کار خود را آغاز نمود.

مسیر بورس

بورس ایران پس از شروع فعالیت خود سالهای پر فراز و نشیبی را گذراند. در هر دولت بعد از انقلاب برای بورس اتفاقاتی افتاد اما بازار بورس هم چنان به رشد خود ادامه داد تا این که بالاخره توانست در سال قبل به شاخص 1 میلیون واحدی دست یابد.

جالب است بدانید که در اوایل کار فعالیت بورس، سهام و اطلاعات مورد نیاز را روی یک تخته می نوشتند و آن را در تالار اصلی و در جایی مرتفع قرار می دهند تا همگان بتوانند مشاهده کنند. حالا اما دیگر بورس ایران، دارای سیستم معاملات آنلاین است و افراد با داشتن کد بورسی یا معاملاتی می توانند به راحتی به خرید و فروش سهام یا دیگر اوراق بپردازند.

تفاوت بورس ایران با دنیا

اما شاید سوال خیلی ها این باشد که آیا بازار بورس ایران با دیگر بازارها در جهان تفاوت دارد یا خیر؟ در جواب این سوال باید گفت که بله، تفاوت هایی بین بورس ایران با دنیا وجود دارد. در زیر به این تفاوت ها پرداخته ایم.

1.دامنه نوسان:

همان طور که خودتان می دانید، اساس بورس بر بالا و پایین شدن قیمت تفاوت بورس ایران با جهان ها می باشد. برای مثال شما یک سهم را می خرید و می بینید که در عرض یک ماه، قیمت آن 20 درصد زیاد می شود یا 20 درصد کم می شود.

در ایران دامنه نوسان قیمت، 5 درصد می باشد. این یعنی نهایتا در یک روز شما حداکثر 5 درصد سود یا 5 درصد ضرر خواهید کرد. برخلاف بورس ایران، بورس جهانی دارای چنین قانونی نیست. دامنه نوسان در بازار بورس دنیا محدودیتی برای نوسان قیمت ندارد. این یعنی ممکن است فردی در بازار بورس جهانی در یک روز 20 درصد با سهم خود سود کند و یا ممکن است در عرض یک روز 20 درصد ضرر کند.

برای مثال می توان گفت که چند مدت قبل، فقط در عرض یک روز قیمت سهم آمازون(فروشگاه اینترنتی) 13 درصد بالا رفت. بالا رفتن قیمت این سهم به دلیل رونق گرفتن خرید اینترنتی در زمان کرونا بود.

نمی توان با اطمینان گفت که کدام قانون بهتر است: ایران یا دنیا. این که بورس ایران در یک روز بیش از 5 درصد بالا و پایین نمی شود باعث جلوگیری از ضرر زیاد افراد می شود اما از آن سو جلوی رشد سریع شرکت های سودده را هم خواهد گرفت.

2.عدم ارتباط با بازارهای جهانی:

در ایران به دلیل وجود تحریم های سنگین ، ارتباطی با دیگر بازارهای بورس در جهان وجود ندارد. برای مثال شما در بورس ایران نمی توانید سهم های بین المللی را خریداری کنید اما در بورس های دیگر کشورها شما قادر خواهید بود سهم های دیگر کشورها را به راحتی خریداری کنید.

بازار بورس ایران در دیگر بازارهای بین المللی تنیده نشده است و برای همین است که بحران ها و نوسانات بزرگ در بازار های جهانی نمی تواند بر بازار ما تاثیر بگذارد. این مسئله هم فواید و مضرات خودش را دارد.

3.شاخص نقدینگی پایین تر:

بازار بورس ایران، دارای نقدینگی پایین تری نسبت به دیگر بازارهای جهانی می شود و برای همین است که در آن معاملات خرد بیشتری انجام می شود و معامله گران خرد بیشتری نیز در آن حضور دارند. در بورسهای جهانی، معاملات انجام شده دارای نقدینگی های بسیار بیشتر هستند .

4.تنوع کمتر سهام و اوراق بهادار:

در ایران تنوع سهام و اوراق بهادار کم تر از دیگر بازارهای جهانی است. در بازارهای بورس جهانی، برای موضوعات خاص اوراق بهادار گوناگونی وجود دارد که می توان آنها را معامله کرد. در بورس سایر کشورهای دنیا، شما شاهد صدها نوع اوراق بهادار، سهام بی نام، ممتاز و اقسام اوراق قرضه دولتی و غیردولتی هستید که معامله گران آنها را خرید و فروش می کنند اما در ایران از این چیزها خبری نیست. بورس ایران را می توان تک محصولی نامید و مهم ترین محصول آن هم سهام شرکت ها می باشد.

برای مثال در بورس نیویورک، اوراق بهادار تازه ای را برای ایجاد پویایی بیشتر در بازار مسکن (به نام ریتس) ایجاد کردند. این اوراق توانست باعث رونق و رواج بیشتر بازار مسکن برای مدتی شود. این در حالی است که در بازار مسکن ایران، رکود بسیار بیشتری وجود دارد اما هیچ راه حلی برای آن در بورس ایجاد نمی شود. جالب است که خود بورس کالا هم متاثر از این رکود است و برای همین معامله خاصی در این بازار روی میلگرد و شمش انجام نمی‌ شود.

بورس ایران برای خارج شدن از این وضعیت تک محصولی باید از تجربه های دیگر بازارها مانند بازارهای مالزی، ترکیه و دیگر کشورها استفاده کند.

5.وجود شرکت های خصوصی کمتر:

در ایران اگر خوب مشاهده کنید، خواهید دید که اکثر شرکت های بورسی دولتی هستند و این واقعا خطرناک است. این باعث می شود تا با عملکرد بد اقتصادی دولت، بازار بورس هم بریزد و از آنجا دولت می تواند در بورس دستکاری کند و این دقیقا همان اتفاقی است که افتاده است و ما داریم می بینیم که چگونه یکباره شاخص در عرض چند ماه از 2 میلیون به 1 میلیون و 200 هزار واحد رسیده است.

در بورس های دیگر کشورها اما شرکت های خصوصی بسیار فعال تر هستند و دولت فقط بر بورس نظارت داد. بسیاری از سهام مطرح دنیا در حال حاضر، شرکت های خصوصی هستند و این در حالی است که در ایران، سهامداران همه به دنبال خرید سهام دولتی هستند تا از این طریق تفاوت بورس ایران با جهان سود بیشتری کسب کنند. این مسئله واقعا می تواند دارای عواقب بدی باشد و باید برای آن فکری کرد. یک راه حل این است که فعالیت بخش خصوصی در بورس بیشتر شود و اصلاحات دیگری در قوانین بورس صورت پذیرد.

نتیجه گیری

بازار بورس ایران، این روزها حال خوشی ندارد و افراد زیادی در حال مشاهده از دست دادن سرمایه خود هستند. بورس ما با دیگر بورس ها در دنیا تفاوت دارد اما این دلیل خوبی برای این وضعیت اسفناک نیست.

از موارد تفاوت بورس ایران با دنیا می توان به دامنه نوسان 5 درصدی در بورس ایران، تنوع محصول کمتر برای معامله گری، عدم ارتباطات با بورس های دیگر کشورها، نقدینگی کمتر، وجود شرکت های خصوصی کمتر و تسلط تقریبا کامل دولت بر بورس نام برد. از میان این موارد شاید فقط مورد اول دارای فوایدی برای سهامداران باشد وگرنه دیگر موارد، نقطه ضعف محسوب می شوند و باید آنها را اصلاح کرد.

سهمیران

بورس، بازاری است که باید با آگاهی و تجربه در آن قدم برداشت. مخصوصا بورس ایران که نوسانات آن بیشتر است و خیلی اوقات اتفاقاتی در آن می افتد که اصلا قابل پیش بینی نبود.

آموزش دیدن، آن هم به شکل درست می تواند باعث سود افراد در بورس شود و آنها را به معامله گرانی متبحر تبدیل کند. یادتان باشد که علم بنیان و اساس موفقیت برای هر کاری است.

یکی از مجموعه های موفقی که سالیان طولانی است در زمینه آموزش بورس فعالیت دارد، مجموعه سهمیران می باشد. این مجموعه یکی از شعبه های کارگزاری حافظ است. کارگزاری حافظ از برترین کارگزاری های کشور است که عده زیادی از طریق آن در بورس به خرید و فروش می پردازند.

با آموزش های سهمیران شما به خوبی می توانید بفهمید که چرا بورس ایران در چنین جایگاهی ایستاده است و مفهوم سرمایه گذاری در آن را به خوبی درک می کنید. شما با دوره های آموزشی سهمیران، قدم به قدم رشد خواهید کرد و پس از مدت زمانی نه چندان طولانی به معامله گری ماهر و مدیر در این بازار پرتلاطم بدل خواهید شد و قادر خواهید بود بیشترین سود را از این بازار کسب کنید.