سهام چیست؟

سهام چیست؟ سهامدار کیست؟ آموزش مفاهیم به زبان ساده

PoS یا اثبات سهام چیست؟ همه چیز در مورد این مکانیزم دوستدار طبیعت!

شاید بتوان‌ ‌گفت‌ که‌ امروزه‌ ‌‌‌دنیا در‌ غیرمتمرکز ترین وضعیت ممکن قرار دارد. این یعنی معاملات ‌peer-to-peer یا بدون واسطه دیگر یک رویا و آرمان نیست. اگر‌ به مصاحبت با علاقه‌مندان به کریپتو بنشینید، بیشتر از هرچیزی، نام بیت‌ کوین‌ و اتریوم را می‌شنوید. در این میان، بد نیست اگر‌ ‌به اعماق این جهان پر رمز و راز وارد شویم و از زاویه متفاوتی دنیای کریپتو را مورد بررسی قرار دهیم. ‌به عنوان مثال، بدانیم که در به‌روزرسانی اتریوم، این شبکه از چه مکانیزمی پیروی خواهد کرد؟ اگر آماده‌‌ شروع این سفر هیجان انگیز و آشنایی با دنیای ناشناخته‌ها هستید، کمربندها را ببندید و تا انتهای سفر به دنیای غیرمتمرکز، با من همراه باشید!

مفهوم اثبات سهام یا PoS ‌چیست؟

حتما بارها و بارها با کلمه بلاک چین مواجه شده‌اید. بلاک چین یک فناوری است که اطلاعات را به صورت زنجیروار ثبت می‌کند و از رمزگذاری برای ثبت و تامین امنیت شبکه استفاده می‌کند. اگر به طرز کار بلوک‌ها و چگونگی تشکیل زنجیره‌ها علاقه‌مند شده‌اید، بلاگ پست بلاک چین چیست که به زبان ساده، مفهوم بلاک چین را توضیح داده است را بخوانید و برگردید!

این شبکه‌ها، زنجیره‌ای از ‌بلوک‌ها را شامل می‌شوند. تعداد این بلوک‌ها هر ساعت، دقیقه و حتی ثانیه درحال افزایش است. حال اگر بخواهیم یک بلوک جدید را به این‌ مجموعه وارد کنیم، به مجوز نیاز داریم. چگونه‌ می‌توانیم جواز ‌ساختن بلوک جدید را کسب کنیم؟ با‌‌ پرداختن بهای آن! این یعنی ما باید به شبکه این اطمینان را بدهیم که این صلاحیت‌ را داریم که در پیشروی بلاک چین سهیم باشیم.

در روش اثبات سهام یا Proof of Stake برای تبدیل شدن به یک ماینر نیاز به سخت افزار ماینینگ نیست. در این روش ماینرها با استیکینگ یا سهام گذاری سرمایه در شبکه، به آن اعتبار می‌بخشند و حق تایید تراکنش‌ها را پیدا می‌کنند. به طور کلی «اثبات سهام» یکی از روش‌های‌ اعتبارسنجی و تایید ورودی‌های یک بلاک چین به حساب می‌آید.

این ‌‌مکانیزم برای اولین بار در سال ۲۰۱۲ توسط اسکات نادال و سانی کینگ‌ معرفی شد. در آن زمان، از بین بردن دشواری‌های فرآیند ماینینگ بیت کوین که به روش اثبات کار یا proof of work (PoW) صورت می‌گیرد، هدف اصلی این پروژه محسوب می‌شد. به عبارتی،‌ PoS در مسیر امنیت دنیای غیرمتمرکز‌ گام برمی‌دارد. البته، علی رغم وجوه اشتراک، تفاوت‌های زیادی با PoW یا اثبات کار دارد که به آن‌ها خواهیم پرداخت. اثبات کار چیست؟ در نوشته‌ای جداگانه مفصل به آن پرداخته‌ام!

مکانیزم اثبات سهام چگونه کار می‌کند؟ [درآمد اثبات سهام]

بیایید‌ این ‌الگور‌یتم‌ را‌ به یک‌ گردونه شانس تشبیه کنیم. با این تفاوت که شرکت کنندگان این قرعه کشی برای کسب پاداش از شانس برابری برخوردار نیستند و شاید در نگاه اول شاهد رقابتی عادلانه نباشیم! به عبارتی، شانس شرکت کنندگان برای برنده شدن به اقدامات آن‌ها در گذشته مربوط می‌شود. یعنی هرکسی که در پیشرفت شبکه سهم بیشتری داشته باشد، ‌پاداش بیشتری خواهد گرفت.

این الگوریتم رفتار سهامداران خود را بازتاب می‌کند. یعنی اگر به پیشروی آن کمک کنند، به بهترین شکل این کار را جبران خواهد کرد. امّا اگر ماینرهای شبکه بلوک های اشتباهی را تایید کنند، متضرر می‌شوند و ارزهای استیک شده خود را از دست می‌دهند.

در اثبات کار، هر ماینری که قدرت پردازش بیشتری برای حل معادله داشته باشد شانس بیشتری برای دریافت پاداش دارد برای همین هم مزرعه بیت کوین یا فارم بیت کوین و سوله‌های بزرگ پر از دستگاه ماینر وجود دارند.

درآمد اثبات سهام این‌گونه است که هرکس دارایی بیشتری در شبکه قرار دهد سهم بیشتری از پاداش‌ها خواهد داشت. این مقدار دارایی استیک شده باید حد خاصی داشته باشد. اعتباردهنده‌های انتخاب شده با استفاده از کیف پول‌های مخصوص استیکینگ، مقدار مورد نیاز کوین شبکه را استیک می‌کنند. نود متناسب با تعداد کوین‌های موجود در کیف پول خود، بلوک‌های جدیدی را ایجاد می کند. به عنوان مثال، اگر ۱٪ از تمام کوین‌ها را دارید، می‌توانید ۱٪ از بلوک‌های جدید را “ماین” کنید.

برای همین نام اثبات سهام را برای این الگوریتم انتخاب کرده‌اند. شما باید اثبات کنید که سهم زیادی در شبکه دارید. در اثبات کار، شما باید ثابت کنید که کار بیشتری برای شبکه انجام می‌دهید.

بر خلاف‌ رویه ‌اثبات کار، اینجا‌ نیازی به ‌مصرف‌ زیاد انرژی و تجهیزات فوق پیشرفته نیاز نداریم. چرا که هرکس بر اساس سهامی که در شبکه ‌قرار داده، پاداش دریافت می‌کند. به عبارتی، می‌توان گفت مقدار در کسب درآمد از اثبات سهام، سرمایه و پاداش با یکدیگر رابطه مستقیم دارند. احتمالا اکنون متوجه این شده باشید که چرا از این مکانیزم با عنوان «دوستدار طبیعت» یاد می‌کنیم!

نقاط قوت و ضعف الگوریتم PoS

نمی‌توان از این موضوع غافل شد که هیچکس و هیچ چیز کامل نیست. این اصل در دنیای غیرمتمرکز ها هم‌ کاملا صادق است. تا کنون، نحوه کارکرد این الگوریتم را مورد بررسی قرار دادیم. برای اینکه به درک عمیق تری از این موضوع برسیم، شاید بد نباشد اگر کامل بودن مکانیزم PoS را زیر سوال ببریم و مزایا و معایب آن را زیر ذره بین قرار دهیم.

نقاط قوت الگوریتم اثبات سهام PoS

۱. بهینه سازی مصرف انرژی

بدون شک یکی از سوژه‌های مهم اخبار دنیای کریپتو، مصرف انرژی زیاد دستگاه‌های ماینینگ در سراسر دنیا است. این موضوع به یکی از معضلات اساسی نه تنها کریپتو، بلکه یکی از مشکلات کره زمین تبدیل شده است. به عنوان مثال، کشور السالوادور قصد دارد تا از انرژی‌های هسته‌ای برای تامین برق مورد نیاز ماینر ها استفاده کند.

شاید بتوان از همین به عنوان مهم‌ترین دلیل محبوبیت الگوریتم PoS یاد کرد. زیرا همانطور که پیش‌تر به آن اشاره کردیم، برای پیشروی شبکه‌های پیرو آن، به مصرف بالای انرژی نیاز نخواهیم داشت. علاوه بر این، نباید فراموش کنیم که راه اندازی خود ماینرها هم کار آسانی نیست! زیرا فراهم آوردن بستر مناسب برای فعالیت ماینرها، هزینه‌های فراوانی را در پی خواهد داشت.

۲. سرعت تشکیل بلوک‌ها

اگر دو الگوریتم PoW و PoS را از نظر سرعت تشکیل بلوک‌ها مقایسه کنیم کفه ترازو به سمت الگوریتم اثبات سهام سنگینی می‌کند.

برای تشکیل هر بلوک در بلاک چین بیت کوین، به ۱۰ دقیقه زمان ‌نیاز است. این در حالی است که در یکی‌ از قدرتمند ترین بلاک چین‌های‌‌ دیفا‌ی یعنی ‌کاردانو، اوضاع متفاوتی را شاهد هستیم. چرا که این بلاک چین تنها به ۲۰ ثانیه نیاز دارد تا یک بلوک جدید را بسازد. به طور کلی بهینه سازی تراکنش‌ها و امور شبکه، از اهداف اصلی مکانیزم اثبات سهام به حساب می‌آیند.

۳. غیرمتمرکزسازی بیشتر

برای جذابیت بیشتر رقابت در گردونه Proof of Stake، به نُود (Node)های بیشتری نیاز خواهد بود. این امر برای اعتبار بیشتر، دوری از متمرکز بودن و انحصار شبکه به کار گرفته می‌شود. به عبارتی، تسریع روند شبکه‌های پیرو PoS به اجماع بیشتر در سهام چیست؟ شبکه وابسته هستند.

نقاط ضعف الگوریتم اثبات سهام PoS

۱. مسیر دشوار

با وجود نقاط قوت و پیشرفت روزافزون این الگوریتم، همچنان نمی‌توان از آن به عنوان یک جایگزین تضمینی برای PoW یاد کرد. چرا که هنوز به طور جدی محک نخورده و همچنان در مرحله توسعه قرار دارد. اگرچه، این بدین معنا نیست که شایستگی‌های لازم برای پوشش شبکه‌های بیشتر را در اختیار ندارد. شاید با حرکت اتریوم به این ساز و کار، PoS بیشتر مورد اعتماد ما قرار گیرد.

۲. عدم تعادل در الگوریتم

غیرمتمرکزسازی (Decentralization) دلیل به وجود آمدن این مکانیزم بوده است. امّا بهتر است به روی دیگر سکه هم توجه داشته باشیم. اشاره کردیم که هرکسی سهام بیشتری را به شبکه اختصاص دهد، سود بیشتری دریافت خواهد کرد. در این موقعیت، این احتمال وجود دارد که افرادی با سرمایه بیشتر، بخش اعظمی از اختیارات بلاک چین را بر عهده بگیرند و باعث متمرکزسازی و انحصاری شدن امور شبکه شوند. البته، با به کارگیری برخی نظارت‌ها می‌توان از مشکلات احتمالی جلوگیری کرد.

بلاک چین‌های پیرو اثبات سهام

با شنیدن نام الگوریتم اثبات کار و ماینینگ، به طور ناخودآگاه توجهمان به سمت بیت کوین جلب می‌شود. حال، در این بخش از مطلب می‌خواهیم بلاک چین‌هایی که الگوریتم PoS را به کار گرفته‌اند بررسی کنیم.

اگر از افرادی که در دنیای کریپتو فعال نیستند بخواهید تا یک صرافی دیجیتالی را نام ببرند، احتمالا از بایننس یاد خواهند کرد. ارز اختصاصی این شبکه یعنی بایننس کوین (BNB)، یکی از سکانداران مکانیزم PoS محسوب می‌شود. می‌توان از بایننس به عنوان یکی از محبوب‌ترین شبکه‌ها نزد سرمایه گذاران کریپتو نام برد. برای آشنایی هرچه بیشتر با BNB، این مطلب را در بلاگ پول نو از دست ندهید: بایننس کوین چیست؟

از BNB صحبت کردیم، امّا نباید اولین بلاک چین پیرو مکانیزم اثبات سهام را از یاد ببریم. درست حدس زدید! کاردانو اولین پلتفرمی است که این نوع مکانیزم را به کار گرفت و همواره یکی از پیشرویان دنیای غیرمتمرکز به حساب می‌آید. شاید بزرگ‌ترین پشتوانه این بلاک چین، همین برنامه‌هایی است که از آغاز در دستور کار خود قرار داده است. بلاک چین دیگری که از این مکانیزم استفاده میکند نئو است. به صفحه خرید و فروش نئو سر بزنید.

مهاجرت اتریوم به مکانیزم اثبات سهام!

به نقل از ویتالیک بوترین بنیانگذار اتریوم، این شبکه قصد دارد تا در آینده به‌روزرسانی‌هایی را انجام دهد و الگوریتم PoS را به کار گیرد. ورژن جدید اتریوم، اتریوم 2.0 نام دارد. در این نسخه از بلاک چین، تغییرات اساسی را شاهد خواهیم بود. افزایش سرعت، مقیاس پذیری و کارایی شبکه، از برنامه های اصلی این تحول بزرگ خواهند بود. با به کارگیری PoS، اتریوم قادر خواهد بود تا تعداد تراکنش‌ها را افزایش دهد و همین یک پیشرفت عظیم به حساب می‌آید.

انواع مختلف الگوریتم Proof of Stake

یکی از ارکان اساسی دنیای غیرمتمرکز، تنوع پایان ناپذیر اجزای آن است. به عنوان مثال، رمزارزهایی چون بیت کوین و اتر که به وفور نام آن‌ها را می‌شنویم، تنها بخش کوچکی از این دنیای ناشناخته را شامل می‌شوند. در الگوریتم PoS چنین وضعیتی را شاهد هستیم. به عبارتی دیگر، احتمالا هر فردی با استیکینگ به طور نسبی آشنایی داشته باشد. امّا دنیای اثبات سهام به اینجا ختم نمی‌شود.
در ادامه، انواع مختلف اثبات سهام را به طور کلی دسته بندی خواهیم کرد.

اثبات سهام عادی

در ابتدای مقاله به این مفهوم اشاره کردیم امّا گفتن دوباره آن خالی از لطف نیست! ویژگی که این مکانیزم را از PoW متمایز می‌سازد، این است که در اثبات سهام (PoS) خالق بلوک بعدی بر اساس انتخاب تصادفی و میزان دارایی استیک شده برنده پاداش می‌شود. اگر بخواهیم ساده‌تر این موضوع را بیان کنیم، می‌توانیم از ارزهایی نام ببریم که هر شخصی می‌تواند به وسیله کیف پول خود آن‌ها را استیک کند. همانطور که بالاتر به آن پرداختیم، می‌توان از BNB به عنوان یکی از شاخص‌ترین نمونه‌های پیرو این ساز و کار نام برد.

DPoS یا اثبات سهام واگذار شده

این مکانیزم اجماع توسط دانیل لاریمر به منظور حل مشکلات مقیاس پذیری بیت کوین ایجاد شد و پا به میدان گذاشت. به این الگوریتم، به اصطلاح DPoS (Delegated Proof of Stake) هم گفته می‌شود. DPoS مقیاس پذیری خود را اثبات کرده و اکنون از ۳ بلاک چین فعال EOS، Steemit و Bitshares پشتیبانی به عمل می‌آورد. این مکانیزم را می‌توان به یک فرایند دموکراتیک تشبیه کرد. به این صورت که در آن حدود ۲۰ نماینده به عنوان تولیدکنندگان بلاک برای یک بلاک چین انتخاب می‌شوند. به بیان ساده، می‌توان گفت که از طریق رای گیری، ۲۰ کیف پول برتر برای استیکینگ برگزیده می‌شوند.

Masternode Proof of Stake

Masternode یک گره یا نُود است که از نُودهای به هم متصل شده تشکیل می‌شود. برای تشکیل هر مسترنود، نیاز است تا مقدار نسبتا زیادی سهام چیست؟ از نُودها به اجماع برسند. این فرایند با استیکینگ میسّر خواهد شود. به دلیل اینکه در مسترنودها مقدار بسیار زیادی از سهام استیک می‌شود، این مکانیزم قابل اعتماد تر از Proof of Stake عادی خواهد بود. می‌توان گفت که سهامداران بزرگ در مقایسه با سهامداران معمولی از امتیازات بیشتری برخودار هستند. به عبارتی دیگر، هرکه سهامش بیش، پولش بیشتر! PIVX و DASH از مطرح‌ترین بلاک چین‌های پیرو این مکانیزم به حساب می‌آیند.‌

Zerocoin Staking

در حال حاضر، این الگوریتم به طور اختصاصی از PIVX پشتیبانی می‌کند. به نوعی، می‌توان استیکینگ زیروکوین را مشابه اثبات سهام عادی قلمداد کرد. شاید تنها تفاوت میان این دو، به هویت بازیگران آن مربوط شود. یعنی در Zerocoin Staking، اثبات سهام به طور ناشناس صورت می‌پذیرد. تعریف ساده‌تر: اثبات سهام به طور ناشناس

اثبات سهام اجاره شده

این مکانیزم، امکان به کارگیری Mining Pool را در سیستم استیکینگ معمولی فراهم می‌آورد. این یعنی هر کاربر می‌تواند سهام خود را به نُودهای باکیفیتی که مشابه مسترنودها هستند متصل کند. البته، این فرایند مستلزم یک اجاره یا پیش پرداخت خواهد بود. به همین دلیل است از آن تحت عنوان Leased Proof of Stake یا اثبات سهام اجاره شده یاد می‌شود. برخلاف مکانیزم Masternode، در اینجا سهامداران عادی هم می‌توانند توکن‌های خود را در نُودهای بزرگ‌تر استیک کنند. این کار برای آن‌ها پاداش قابل توجهی را به همراه خواهد داشت. همین امر، موجب می‌شود تا افراد با سرمایه کمتر هم به شرکت در این فرایند تشویق شوند.

به عبارتی، در این الگوریتم می‌توان امکان استفاده از مسترنودها را اجاره کرد تا هرکسی بتواند پاداشی را کسب کند.

مقایسه PoW و PoS

علی رغم اینکه همیشه نمی‌توان از آن به عنوان امری صادق و قابل استناد یا کرد، امّا در هر صورت مقایسه میان دو یا چند چیز از جذابیت خاصی برخوردار است. به همین دلیل، برای آشنایی بهتر با مفاهیم PoS و PoW، تصمیم گرفتیم تا به تفاوت‌های آن‌ها بپردازیم.

کلام آخر

سفر‌ امروز ما به پایان رسید؛ امّا‌ مسیر‌ دنیای‌ غیرمتمرکز بی‌پایان خواهد بود! با وجود پیشرفت‌های فراوان،‌ این دنیا همچنان در ابتدای‌ راه خود قرار دارد و برای تحکیم‌ جایگاه خود، مسیری دراز را در پیش خواهد داشت. شما چطور فکر می‌کنید؟ ‌‌مقصد این دنیای‌ دوست داشتنی و پر رمز و راز کجا خواهد بود؟

صرف سهام (stock premium) چیست؟

شرکت‌های بورسی از روش‌های مختلفی برای افزایش سرمایه خود استفاده می‌کنند که یکی از آن‌ها صرف سهام یا stock premium نام دارد. در این روش، شرکت بورسی مبلغی مازاد بر ارزش اسمی سهام خود را از خریداران دریافت می‌کند. حال سوال این جا است که این مبلغ مازاد چقدر است؟ چگونه تعیین و دریافت می‌شود؟ در ادامه این مقاله به صورت کامل به موضوع صرف سهام و پاسخ سوالات مذکور خواهیم پرداخت.

تعریف صرف سهام یا همان stock premium

همان طور که می‌دانید ارزش اسمی هر برگه سهام در ایران برابر 1000 ریال است اما معاملات آن در بازار بورس با قیمتی متفاوت انجام می‌شود. این قیمت ارزش بازاری سهام نام دارد. حال شرکت می‌تواند سهام خود را در بازار برابر با ارزش اسمی عرضه کند یا این که آن را با قیمتی بیشتر، برابر آن چه در بازار معامله می‌شود، به فروش برساند. بنابراین تفاوت قیمتی بین ارزش اسمی و ارزش بازاری سهام وجود دارد. به مابه‌التفاوت ارزش اسمی هر سهم و وجوه دریافتی بابت فروش آن، «صرف سهام» یا (stock premium) می‌گویند.

تفاوت قیمت اسمی و ارزش بازاری سهم صرف سهام

مهم‌ترین موضوعی که نظر سهامداران را به ارزش بازاری سهم جلب می‌کند، تخمین ریسک است. افراد با محاسبه ارزش بازاری سهم، ریسک سرمایه‌گذاری در آن را تخمین می‌زنند و البته عددی که از محاسبه ارزش بازار سهام شرکت (طبق فرمولی که در قبل ارائه شد) به دست می‌آید، اندازه شرکت را مشخص می‌کند.

قیمت اسمی سهم نمی‌تواند اطلاعاتی مانند ریسک سرمایه‌گذاری، اندازه شرکت و… را به افراد ارائه دهد. قیمت اسمی فقط یک قیمت ثابت است که روی برگه سهام درج می‌شود و به تنهایی کاربرد خاصی ندارد. مهم‌ترین کاربرد قیمت اسمی، زمانی است که آن را با قیمت بازاری مقایسه کنیم. در واقع از مقایسه قیمت اسمی سهم با قیمت بازاری آن، می‌توانیم میزان ارزنده بودن سهام را دریابیم. به بیان ساده، تفاوت قیمت اسمی و ارزش بازاری سهم در اطلاعاتی است که در اختیار ما می‌گذارند. قیمت اسمی موردی نیست که به تنهایی مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار بگیرد و در نهایت اطلاعات کمی را درباره سهم مشخص می‌کند. اما ارزش بازاری سهم، هم قیمت و هم حجم معاملات را در دل خود دارد و پارامتر مهم‌تری برای ارزیابی سهام شناخته می‌شود.

نحوه محاسبه ارزش بازار هر سهم

قیمت یا ارزش بازار هر سهم، بنا به دلایل مختلفی تغییر می‌کند. البته تعیین‌کننده اصلی قیمت هر سهم در بازار بورس میزان عرضه و تقاضا در آن است. زمانی که میزان تقاضا از عرضه پیشی بگیرد، قیمت افزایش و زمانی که میزان عرضه از تقاضا پیشی بگیرد، قیمت کاهش می‌یابد اما همین تغییر در میزان عرضه و تقاضا وابسته به شرایط شرکت، نیاز جامعه به کالا و خدمات آن، قیمت ارز، میزان واردات و صادرات و شرایط سیاسی است.

مثلا دولت تصمیم می‌گیرد بودجه سالیانه‌ای صنایع خودروسازی، فولاد یا پتروشیمی را افزیش دهد. این کار موجب رونق بیشتر در شرکت‌های وابسته به صنایع مذکور می‌شود و در نهایت قیمت سهام یا ارزش بازار هر سهم آنها افزایش می‌یابد. همچنین محاسبه ارزش بازار سهام شرکت از طریق فرمول زیر انجام می‌شود.

تعداد سهامی که آن شرکت ثبت کرده است × قیمت روز سهام شرکت = ارزش بازار سهام شرکت

افزایش سرمایه از طریق صرف سهام

برای افزایش سرمایه از طریق صرف سهام (stock premium)، شرکت بورسی به جای انتشار سهم با ارزس اسمی (1000 ریال)، ارزش بازار سهام شرکت را طبق فرمول قبل محاسبه و پذیره نویسی را با قیمتی معادل ارزش بازار انجام می‌دهد. بنابراین شرکت پس از فروش اوراق، سرمایه مورد نیاز را جذب می‌کند. همان طور که متوجه شده‌اید در افزایش سرمایه از طریق صرف سهام، مبلغ مورد نیاز در زمان بسیار کوتاهی در اختیار شرکت قرار می‌گیرد و این موضوع را می‌توان مهم‌ترین دلیل محبوبیت روش صرف سهام دانست.

مزایای افزایش سرمایه به روش صرف سهام

به محبوبیت روش صرف سهام به دلیل دسترسی سریع به منابع مالی اشاره کردیم. حال می‌خواهیم مزایای افزایش سرمایه به روش صرف سهام را به صورت کامل بررسی کنیم.

• شرکت‌ها برای تامین نیاز مالی خود از منابع متفاوتی کمک می‌گیرند. غالب اوقات این تامین مالی دارای سررسید معلوم است. به عبارتی شرکت مبلغی را مانند وام دریافت می‌کند و در موعد مقرر باید برای بازپرداخت آن اقدام کند. افزایش سرمایه به روش صرف سهام این امکان را به شرکت می‌دهد که بدون نگرانی بابت بازپرداخت، به مبلغ مورد نیاز دسترسی داشته باشد. در این شرایط شرکت بدهکار هیچ سازمان و… نیست و همین عدم بدهی باعث افزایش اعتبار شرکت و بالا رفتن ارزش سهام آن می‌شود.
• ایجاد تغییرات بزرگ سهام چیست؟ سهام چیست؟ در هر شرکتی، وابسته به دسترسی به منابع مالی قابل توجه است. اصلاح ساختار سرمایه یکی از تغییرات بزرگ در سازمان به حساب می‌آید. شرکت‌ها می‌توانند از طریق افزایش سرمایه به روش صرف سهام، منابع مالی برای اصلاح ساختار سرمایه را تامین کنند.
• افزایش سرمایه به روش صرف سهام، مزایای غیر مستقیم زیادی دارد که می‌توان آن‌ها را در ادامه دو مورد قبل بررسی کرد. در مزیت اول به افزایش اعتبار شرکت اشاره شد. زمانی که یک شرکت بورسی از اعتبار خوبی برخوردار باشد، سرمایه‌گذاران بنیادی بر سهام آن تمرکز می‌کنند، نوسان‌گیری در آن کمتر و تعداد سهامداران افزایش می‌یابد. این روند در طولانی مدت تاثیر خوبی بر ثبات قیمت سهم دارد. چنان چه حتی زمان اصلاح بازار، قیمت آن کاهش چندانی نخواهد داشت.

از طرفی قرارگیری منابع قابل توجه در اختیار شرکت، موجب افزایش سودآوری و EPS، غنی شدن قیمت سهم و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در آن می‌شود.

ذی‌نفعان صرف سهام

با توجه به مزایایی که برای افزایش سرمایه به روش صرف سهام (stock premium) بیان شد، حتما تا حدودی متوجه ذی‌نفعان صرف سهام شده‌اید. اما در حالت کلی صرف سهام، چهار ذی‌نفع اصلی دارد:

• شرکت منتشرکننده سهام: ذی‌نفعان اصلی صرف سهام، شرکت‌های بورسی و فرابورسی هستند که از این روش افزایش سرمایه استفاده می‌کنند. ریسک پایین صرف سهام، دسترسی به منابع مالی قابل توجه در زمان کوتاه، عدم موعد سررسید و بازپرداخت و امکان اعمال تغییرات بزرگ بدون نگرانی درباره چالش‌های مالی، از مهم‌ترین منافع دست‌اندرکاران شرکت منتشرکننده سهام است.
• سهامدار عمده: سهامداران اصلی یا عمده شرکت، در حقیقت دارنده سهم مدیریتی هستند. برای این افراد حفظ درصد سهام مدیریتی، حفظ کنترل شرکت و کنترل ریسک حائز اهمیت است. حال با توجه به اینکه در افزایش سرمایه به روش صرف سهام، هیچ آورده نقدی از طرف سهامداران عمده وجود ندارد، ریسکی متوجه آنها نخواهد بود.
• بازار سرمایه: در روش صرف سهام، پذیره‌نویسی با قیمتی بالاتر از ارزش اسمی انجام می‌شود. بنابراین در صورتی که از سهام مد نظر استقبال خوبی صورت بگیرد، مبلغ قابل توجهی وارد بازار خواهد شد. این مبلغ در تمام ابعاد بازار سرمایه تاثیر مثبت دارد که بالا رفتن گردش مالی و افزایش نقدینگی نمونه آن است.
• سهامداران جزء: سهامدارن جزء در بازار بورس همواره به دنبال راهی برای افزایش بازدهی هستند. افزایش سرمایه به روش صرف سهام موجب بالا رفتن ارزش سهم می‌شود. بنابراین سهامدار خرد بدون فروش هیچ سهمی از سود بازار منتفع شده است.

معایب روش صرف سهام

در کنار تمام مزایایی که برای افزایش سرمایه به روش صرف سهام ذکر شد، شرکت‌هایی هستند که به دلیل بعضی چالش‌ها همچنان از این روش استقبال نمی‌کنند. البته این چالش‌ها را نمی‌توان جزو معایب روش صرف سهام (stock premium) به حساب آورد، ولی به هر حال مانعی برای بهره‌گیری از شیوه صرف سهام است. در ادامه برخی از این چالش‌ها را بررسی می‌کنیم.

• نقدشوندگی یکی از مهم‌ترین چالش‌های سهامداران است. از آن جایی که در روش صرف سهام، معامله‌گران هزینه بیشتری را بابت خرید پرداخت می‌کنند، باید از نقدشوندگی آن مطمئن باشند. پس اگر معامله‌گران نتوانند از این بابت مطمئن شوند از سهام مذکور استقبال نخواهند کرد.
• در بعضی از شرکت‌ها درصد مالکیت سهامداران از ثبات کافی برخوردار نیست. در این شرکت‌ها افزایش سرمایه به روش صرف سهام موجب کاهش مالکیت و تاثیرگذاری سهامداران اصلی در مدیریت و کنترل شرکت خواهد شد. بدیهی است که این موضوع به ضرر سهامداران اصلی است، پس آنها از روش صرف سهام استقبال نمی‌کنند.
• سهامداران خرد زمانی از روش صرف سهام استقبال می‌کنند که دورنمای خوبی نسبت به آن وجود داشته باشد. به عبارت دیگر اگر بازار در رکود و شرایط منفی به سر سهام چیست؟ ببرد، هیچ سرمایه‌گذاری امیدی به رشد سهام جدید ندارد. بنابراین از سهام منتشر شده با قیمت بالاتر از ارزش اسمی هم استقبال نخواهد کرد.

اگر بازار پر رونق و در شرایط مثبت به سر ببرد، سهامداران به رشد هر سهمی امید دارند و از سهامی که با قیمت بازار (یعنی بالاتر از ارزش اسمی) منتشر شود هم استقبال می‌کنند.

سخن آخر

در بین روش‌های مختلفی که برای افزایش سرمایه شرکت‌های بورسی وجود دارد، صرف سهام یکی از پرچالش‌ترین آن‌ها به حساب می‌آید و حال که می‌دانیم منظور از صرف سهام (stock premium) چیست، درک این چالش‌ها به خوبی برای‌مان میسر است. استفاده از این روش مانند دو روی یک سکه می‌ماند. از طرفی ترس کاهش قدرت مدیریتی برای سهامداران ارشد، موجب عدم استقبال از این روش می‌شود. اما از طرف دیگر جذب منابع مالی بالا در مدت زمان کم و بدون نگرانی بابت بازپرداخت، دست‌اندرکاران شرکت (به خصوص عوامل اجرایی) را به استفاده از روش صرف سهام تشویق می‌کند.

سهام چیست؟

03 شهریور

به عبارت ساده می‌توان گفت حق تقدم فرصتی برای سهامداران است که بتوانند در افزایش سرمایه شرکت مشارکت داشته باشند.

ممکن است تفاوت بین سهام و اوراق بدهی یا نحوه عملکرد صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF) را به خوبی بدانید اما حق تقدم یکی از اصطلاحات رایج بورسی و سرمایه‌گذاری است که ممکن است چندان هم با آن آشنا نباشید.

به عبارت ساده می‌توان گفت حق تقدم فرصتی برای سهامداران است که بتوانند در افزایش سرمایه شرکت مشارکت داشته باشند.

حق تقدم سهام در بورس سناریویی نیست که اغلب با آن روبرو شوید. اما اگر با آن روبرو شدید، مهم است که نحوه عملکرد آن را به خوبی درک کنید.

چه در حال مشارکت در افزایش سرمایه شرکت به وسیله حق تقدم باشید یا نباشید، ما در ادامه این مقاله از کارگزاری حافظ راهنمایی‌های ارزشمندی را در مورد انتخاب اوراق بهادار متناسب با اهداف، جدول زمانی و مشخصات ریسک شما در حق تقدم جمع‌آوری کرده‌ایم. در ادامه این مطلب همراه ما باشید.

حق تقدم چیست؟

حق تقدم راهی است که شرکت‌ها با استفاده از آن می‌توانند سرمایه مورد نیاز سهام چیست؟ خود را جمع‌آوری کنند. گذشته از رزرو سود، شرکت‌ها می‌توانند به دو طریق پول جمع‌آوری کنند، یا آن را قرض بگیرند یا سهام مالکیت خود را در شرکت بفروشند.

به عبارت دیگر، پیشنهادات حق تقدم مشابه گزینه‌های معاملات سهام است. یعنی شما به عنوان سهامدار یک شرکت می‌توانید با اختیار خود سهام اضافه شده یک شرکت را خریداری کنید یا بفروشید اما مجبور نیستید از حق تقدم خود استفاده کنید. اگر حتی بخواهید، می‌توانید حق تقدم خود را به سرمایه‌گذار دیگری بفروشید.

البته بهتر است به خاطر داشته باشید که در برخی موارد، شرکتی که پیشنهاد حق تقدم را ارائه می‌دهد، ممکن است این حق را غیرقابل انتقال کند.

نکته مهم دیگری که باید به آن دقت کنید، این است که سهام حق تقدم صرفا بعد از تصمیم ارائه سهام، به سهامدارانی تعلق می‌گیرد که نماد بورسی آن سهم را دارند و تنها بعد از فرصت مشخص شده برای تعیین مبلغ اسمی امکان فروش حق تقدم برایشان فراهم می‌شود.

نماد حق تقدم چیست؟ ح آخر نمادها یعنی چه؟

نماد حق تقدم سهام همان «ح» است که به آخر اسم نماد سهام اضافه می‌شود. مثلا اگر شرکت ایران خودرو که نمادش در بورس به نام «خودرو» است، بخواهد حق تقدم بدهد، نمادش در سامانه بورسی به صورت «خودروح» وجود خواهد داشت.

حق تقدم چگونه کار می‌کند؟

فرآیند انجام حق تقدم پیچیده به نظر می‌رسد اما در واقعیت، نسبتا ساده است. در فرایند حق تقدم، ابتدا شرکت‌ها به سهامداران اطلاع می‌دهند که حق تقدمی را برای آنها در نظر گرفته‌اند و به این ترتیب آنها می‌توانند تعداد معینی از سهام را با قیمت مشخص خریداری کنند. در این فرایند سهامداران همچنین مهلت استفاده از پیشنهاد مناسب برای خرید سهام اضافی با تخفیف مذکور را هم می‌توانند، تعیین کنند.

در این مرحله سهامداران باید تصمیم بگیرند که با این حق تقدم خود چه کنند. آنها می‌توانند از مزایای ارائه شده برای خرید سهام اضافی استفاده کنند، تقدم حق خود را برای خرید سهام به شخص دیگری بفروشند یا اصلا کاری انجام ندهند. تصمیم‌گیری در مورد چگونگی انجام این سناریو ممکن است به عوامل مختلفی بستگی داشته باشد از جمله:

• تعداد سهام اضافی که می‌توان خریداری کرد
• تخفیفی که شرکت در مورد آن سهام ارائه می‌دهد
• سلامت مالی شرکت
• سود برآوردی که با خرید سهام جدید در مقابل فروش حق تقدم خود به شخص دیگری به طور بالقوه به دست می‌آید

به خاطر داشته باشید که شرکت ارائه‌دهنده حق تقدم سهام از شما می‌خواهد که پیشنهاد آنها را بررسی کنید و سهام بیشتری بخرید اما اگر تصمیم بگیرید سهام بیشتری نخرید یا تقدم خود را بفروشید، سهم شما در شرکت کاهش می‌یابد. اساسا این اتفاق به این دلیل می‌افتد که با انتشار سهام جدید نسبت سهام متعلق به شما تغییر نمی‌کند و همان میزان گذشته باقی می‌ماند و به تعداد سرمایه‌گذاران آن شرکت افزوده می‌شود.

چرا شرکت‌ها پیشنهاد حق تقدم ارائه می‌دهند؟

به طور کلی، حق تقدم به این دلیل ارائه می‌شود که شرکت نیاز به افزایش سرمایه دارد. به عنوان مثال، اگر شرکتی مقدار قابل‌توجهی بدهی در ترازنامه خود داشته باشد، حق تقدم می‌تواند برای پرداخت برخی از این تعهدات، پول جمع‌آوری کند.

این تنها سناریویی نیست که ممکن است یک شرکت از آن استفاده کند. همچنین ممکن است شرکت از حق تقدم برای ایجاد سرمایه برای برنامه‌های توسعه کسب‌وکار دیگری هم استفاده کند. به عنوان مثال، این پول می‌تواند به منظور توسعه محصولات و خطوط خدمات جدید یا افتتاح مکان‌های تجاری جدید باشد. اگر شرکت نتواند از طریق وام‌های تجاری یا تامین مالی شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر یا یک سرمایه‌گذار فرشته تامین مالی کند، این کار می‌تواند یک راه حل برای تامین مالی باشد.

مزایای حق تقدم سهام

داشتن امکان خرید سهام اضافی یک شرکت مزایایی دارد. برای شروع شاید بهتر باشد این سهام اضافه را به طور موثر به فروش برسانید. هر چند با فرض افزایش ارزش سهام، همراه با سایر سهام‌هایی که قبلا در اختیار دارید، مساله میزان سهم‌تان در یک شرکت هم می‌تواند برای شما سودآور باشد.

اگر تصمیم دارید حق تقدم خود را برای خرید سهام به سرمایه‌گذار دیگری بفروشید، همین امر صادق است. این که آیا می‌توانید با فروش حق تقدم به سود قابل‌توجهی دست پیدا کنید هم بستگی به قیمت فعلی بازار سهام و قیمت تخفیف دارد. همچنین باید تعداد سهامی را که می‌توانید انتقال دهید را هم در نظر بگیرید.

نکته: به طور کلی، میزان سهامی که یک سرمایه‌گذار می‌تواند از طریق حق تقدم خریداری کند متناسب با تعداد سهامی است که در حال حاضر در سبد سرمایه‌گذاری خود دارد.

مسائل مربوط به حق تقدم می‌تواند با افزایش سرمایه برای شرکت هم مزایایی داشته باشد. اگر شرکتی از نظر مالی دچار مشکل است، این نوع حرکت می‌تواند به آنها کمک کند تا با حذف بدهی یا تزریق جریان نقدی جدید به تجارت خود، ترازنامه خود را بهبود بخشند.

از طرف دیگر حق تقدم می‌تواند علاقه بازار را به شرکت افزایش دهد، در نتیجه سرمایه‌گذاران جدید سهام آن شرکت را خریداری کرده و به طور بالقوه قیمت سهام را افزایش ‌دهند.

معایب حق تقدم سهام

نکته منفی اصلی در خرید سهام این است که موقعیت سهامداری شما در این حالت کم رنگ‌تر می‌شود. یعنی درست است که سهام جدید خود را با تخفیف به دست می‌آوردید اما سهام حاصل از حق تقدم، مالکیت شما را در شرکت کاهش می‌دهد زیرا در حال حاضر سهام بیشتری برای گردش در آن شرکت وجود دارد.

یک موضوع حقوقی دیگر که می‌تواند با خرید حق تقدم برای سرمایه‌گذار ایجاد خطر کند این است که گاهی حق تقدم باعث ایجاد گمانه‌زنی‌هایی در مورد سلامت مالی شرکت می‌شود. اگر بازار، ارائه این حقوق را اقدامی ناامیدکننده برای افزایش سرمایه تلقی کند، ممکن است باعث تزلزل سهام موجود شرکت شود و به این ترتیب ارزش سهام شرکت ممکن است رفته‌رفته کم شود که این مساله در نهایت به ضرر سهامداران منجر می‌شود.

نحوه تصمیم‌گیری در مورد مسئله حق تقدم نکته بسیار مهمی است اگر چنین پیشنهادی به شما ارائه شده است، قبل از تصمیم‌گیری در مورد خرید، فروش یا انجام هر کاری، تمامی زاویه‌های آن را در نظر بگیرید. یعنی اولا شرایط کلی شرکت را بررسی کنید. ببینید آیا حجم زیادی بدهی دارند؟ روند درآمدشان در چند سال گذشته چگونه بوده است؟ نسبت سود هر سهم چگونه است؟ آیا شرکت در حال گذر از مرحله رشد است یا به نظر می‌رسد رشدش رو به کاهش است؟

بررسی این نوع سوالات می‌تواند به شما درک بهتری بدهد که چرا این شرکت به سرمایه‌گذاران این فرصت را می‌دهد تا سهام بیشتری با تخفیف خریداری کنند.

در مورد تخفیف هم در نظر بگیرید که با این تخفیف چقدر سود به دست می‌آورید. به اصول اولیه شرکت بازگردید و در نظر بگیرید که چقدر احتمال افزایش قیمت سهام در آینده وجود دارد. این عدد را با سود خود حاصل از فروش حقوق تقدم برای خرید سهام مقایسه کنید تا به تصمیم‌گیری شما کمک کند.

نکاتی پیرامون حق تقدم سهام

نحوه استفاده از حق تقدم و زمان استفاده از حق تقدم

برای دریافت حق تقدم پس از پر کردن فرم حق تقدم شرکت در افزایش سرمایه باید ۱۰۰ تومان به ازای هر حق تقدم پرداخت شود و رسید پرداخت حق تقدم را با فرم حق تقدم پرشده برای شرکت ارسال کرده تا آن حق تقدم به سهام معمولی تبدیل شود.

نکته مهم این است که اطلاعات لازم برای حق تقدم و مدت زمان استفاده از حق تقدم در قالب اطلاعیه در سایت کدال منتشر می‌شود.

نکته مهم دیگری که در زمان اعلام حق تقدم یک شرکت باید به آن دقت کنید این است که اگر فرصت و مهلت خرید حق تقدم را از دست بدهید دیگر راهی برای جبران آن وجود ندارد. اما نکته مهم و نهایی این است که مهلت استفاده از حق تقدم ۶۰ روز است.

نحوه تبدیل حق تقدم به سهم

همان‌طور که در بالا هم اشاره شد بعد از پرداخت حق تقدم با ارسال فرم حق تقدم به همراه رسید پرداخت آن به شرکت مدنظر، بعد از گذشت مدتی یعنی بیشتر از ۶ ماه حق تقدم به سهم تبدیل می‌شود.

بنابراین سهامدارانی که قصد خرید حق تقدم دارند باید این نکته را هم در نظر داشته باشند که با خرید حق تقدم باید به سرمایه‌گذاری بلند مدت روی آن سهام فکر کنند و از فروش سریع آن خودداری کنند.

خرید و فروش حق تقدم سهام

از زمانی که یک شرکت اطلاعیه حق تقدم را منتشر می‌کند، هر سهامدار بین ۲ تا ۳ ماه فرصت دارد تا مبلغ اسمی حق تقدم سهام چیست؟ که اکنون ۱۰۰ تومان به ازای هر حق است را پرداخت کند.

در صورتی که حساب کاربری شما در کارگزاری به میزان کافی شارژ داشته باشد می‌توانید پرداخت حق تقدم را از طریق کارگزاری به صورت خودکار انجام دهید.

اما اگر سهامداری به هر دلیل نخواهد حق تقدم سهام یک شرکت را خریداری کند، می‌تواند نسبت به فروش حق تقدم خود اقدام کند.

حق تقدم استفاده نشده

اگر یک سهامدار به هر دلیل حق تقدم خودش را نخرد یا نفروشد، به اصطلاح به این حالت حق تقدم استفاده نشده می‌گویند.

در این حالت شرکت حق تقدم‌های استفاده نشده را به حراج می‌گذارد و بعد از فروش آنها با کسر کارمزدشان، مبلغی که از فروش این حق تقدم حاصل می‌شود را به حساب سهامدار واریز می‌کند.

دامنه نوسان حق تقدم

دامنه نوسان حق تقدم دو برابر دامنه نوسان سهام است. یعنی دامنه نوسان حق تقدم در بورس ۱۰ درصد است. این در حالی است که دامنه نوسان حق تقدم در فرابورس ۵ درصد است.

بنابراین به تازه‌واردان بورس توصیه می‌شود با دامنه نوسان بورس اقدام به خرید و فروش حق تقدم نکنند.

تفاوت حق تقدم و سهام جایزه

تفاوت حق تقدم و سهام جایزه این است که سهام جایزه همان سود سهامی است که به صورت سهام بین سهامداران توزیع می‌شود.

در واقع تفاوت اصلی بین حق تقدم و سهام جایزه این است که در حق تقدم، سهامدار باید برای دریافت آن مبلغی پرداخت کند اما سهام جایزه نیازی به پرداخت ندارد.

نتیجه‌گیری

ارائه حق تقدم عمدتا با در نظر گرفتن نیازهای شرکت انجام می‌شود و ممکن است فرصتی برای گسترش مجموعه ایجاد کند. با این حال، مهم است که جوانب مثبت و منفی را در نظر بگیرید تا در نهایت با در نظر گرفتن استراتژی سرمایه‌گذاری خود و متناسب با آن در خصوص خرید یا فروش حق تقدم اقدام کنید.

همواره در نظر داشته باشید معامله‌ای که به شما در رسیدن به اهداف سرمایه‌گذاری‌تان کمک نکند، مفید نیست.

سوالات متداول در خصوص حق تقدم در کارگزاری حافظ
۱- چگونه می‌توان حق تقدم را در پرتفوی لحظه‌ای به سهم تبدیل کرد؟

برای تبدیل حق تقدم به سهم، مشتریان ابتدا باید از طریق تماس با امور سهام یا مراجعه به اطلاعیه سایت کدال، ۱۰۰۰ ریال مبلغ اسمی را به شماره حساب اعلامی واریز کرده و پس از سپرده شدن سهام، از طریق پنل آنلاین پلاس می‌توانند با انتخاب گزینه تبدیل حق تقدم به سهام، سهام مورد نظر خود را در پرتفو مشاهده کنند و اگر مایل به شرکت در افزایش سرمایه نیستند، باتوجه به اعلام مهلت پذیره نویسی در قسمت پیام‌های ناظر طی ۲ ماه می‌توانند اقدام به فروش حق تقدم سهام مورد نظر فرمایند.

۲- چرا حق تقدم یا سهام جایزه به پرتفوی اضافه نشده است؟

به علت اختلالات سیستم احتمال دارد که به صورت خودکار نماد به پرتفوی اضافه نشود در این‌صورت با ثبت درخواست تغییر کارگزار ناظر انتقال حق تقدم (سهام جایزه) انجام می‌شود. در صورت عدم انجام این امر با امور سهام شرکت مورد نظر یا کارگزاری تماس بگیرید .

سهام چیست؟

سهام جمع تکسیر سهم است. سهم به موجب بند 2 ماده یک قانون تشکیل شرکت های تعاونی مصوب 16/ 3/ 1350 چنین تعریف شده است : سهم واحدی از سرمایه یک شرکت یا اتحادیه تعاونی است که میزان آن ، در اساسنامه ذکر می شود و به موجب ماده 24 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب 1347 : ” سهم قسمتی از سرمایه شرکت سهامی است که مشخص میزان مشارکت و تعهدات و منافع صاحب آن در شرکت سهامی می باشد. ورقه سهم ، سند قابل معامله ای است که نماینده تعداد سهامی است که صاحب آن در شرکت سهامی دارد.
تبصره 1- سهم ممکن است بانام و یا بی نام سهام چیست؟ باشد.
تبصره 2- در صورتی که برای بعضی از سهام شرکت با رعایت مقررات این قانون مزایایی قائل شوند، این گونه سهام ، سهام ممتاز نامیده می شود.
با توجه به مقررات قانونی، سهام به : بانام ، بی نام ، انتفاعی ، موسس، ممتاز و جایزه قابل تقسیم اند.

• نکات مندرج در ورقه سهم

به موجب ماده 26 لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت ، در ورقه سهم نکات ذیل باید قید شود :
1. نام شرکت و شماره ثبت آن در دفتر ثبت شرکت ها .
2. مبلغ سهام چیست؟ سرمایه ثبت شده و مقدار پرداخت شده آن.
3. تعیین نوع سهم
4. مبلغ اسمی و مقدار پرداخت شده آن به حروف و با اعداد .
5. تعداد سهامی که هر ورقه نماینده آن است.

سهم با نام ” سهمی است که در ورقه راجع به آن ، نام صاحب سهم قید شده و یا در دفتر سهام شرکت ثبت شده است ” در فرض اخیر باید روی ورقه سهم قید شود که سهم ، بانام است. قانون گذار در مواردی، صدور سهام بانام را الزامی کرده است، مانند صدور گواهینامه موقت بانام سهام ، سهام وثیقه مدیران شرکت ، سهام شرکت های سهامی خاص، سهام شرکت های دولتی.
انتقال سهام بانام ، باید در دفتر ثبت سهام شرکت به ثبت برسد. انتقال دهنده و یا وکیل یا نماینده قانونی او باید انتقال را در دفتر مزبور امضا کند. مزیت سهام بانام در این است که در هنگام سرقت یا مفقود شدن و یا جعل، امکان اثبات ادعا آسان تر است، همچنین امکان کنترل سهامداران این نوع سهام ، راحت می باشد. یعنی؛ شرکت می داند که سهامش در دست چه کسانی است.

سهمی است که ورقه راجع به آن متضمن نام صاحب سهم نیست، بلکه به صورت سند در وجه حامل تنظیم می شود. سهم بی نام به صورت سند در وجه حامل تنظیم و ملک دارنده آن شناخته می شود، مگر این که خلاف آن ثابت شود.
مزیت سهام بی نام در سرعت نقل و انتقال و وجود راه گریز از هزینه های قانونی نقل و انتقال قراردادی یا قهری ( ارث) و امکان وثیقه گذاری آسان ( با قبض عین ) است.

سهم انتفاعی وقتی مصداق می یابد که ارزش اسمی سهم با استفاده از اندوخته های اختیاری یا سود قابل تقسیم به صاحب آن پرداخت شده و سهام – مستهلک شده – ابطال می شود، لکن دارنده سهم تمام حقوق سابق خود را از قبیل حق رای، گرفتن سود و … حفظ می کند، جز این که در حین تصفیه شرکت ، نمی تواند ارزش اسمی سهم را مطالبه کند؛ چون قبلاَ آن را دریافت کرده است.
این نوع سهام بیشتر در شرکت هایی به کار گرفته می شود، که به موجب امتیازنامه دولتی تشکیل شده باشد. طبق امتیازنامه مزبور شرکت موظف شده باشد که در پایان امتیاز، کلیه دارایی شرکت را مجاناَ به امتیازدهنده واگذار کند. در این صورت شرکت سعی می کند در ظرف مدت معینی اصل سرمایه سهامداران را مستهلک و به صاحبان سهام مسترد کند.

سهم موسس سهمی است که صاحب آن به دلیل ارائه خدماتی در زمان تاسیس شرکت از مزایایی از قبیل قسمتی از منافع شرکت یا قسمتی از دارایی اضافه بر سرمایه باقی مانده شرکت در حین تصفیه، بهره مند می شود. این نوع سهام برای موسسین در نظر گرفته می شود.

وقتی شرکت در حال بحران است، و نیاز به افزایش سرمایه فوری دارد ، هر شخصی که خطر پذیری سرمایه گذاری در شرکت را بپذیرد، مستحق امتیاز است. همچنین وقتی که دو شرکت اذغام می شوند، اصولاَ سهامداران شرکتی که رونق و سوداوری بیشتری دارد، تقاضای امتیاز می کنند. در این موقع شرکت مجبور به ترتیب سهام می شود.
سهام ممتاز سهامی است که به موجب اساسنامه یا طبق تصویب مجمع عمومی فوق العاده، شرکت امتیاز یا امتیازات خاصی نسبت به سایر سهام همان شرکت، به دارنده خود اعطا می کند.
برخی امتیازات سهام ممتاز : اختصاص درصد معینی از سود به سهامداران ممتاز، اگر شرکت سودی نداشت مقدار معینی به شرکای ممتاز بدهکار باشد ، اختصاص سود بیشتر به سهامداران ممتاز، حق تقدم در خرید سهام جدید، حق رای اضافی ، هیات مدیره فقط از میان سهامداران تعیین شود و …

سهمی است که در ازای اضافه ارزشی که از سهامداران جدید دریافت می شود، به سهامدارانی که از قبل سهامدار شرکت بوده اند، اختصاص داده می شود. به این سهم ” حق امتیاز سهم ” نیز گفته می شود.
رضایت نتایجی از تجربه خوب مشتریان می باشد.
با متخصصان نیک ، این حس خوب را تجربه کنید…

سهام چیست؟ سهامدار کیست؟ آموزش مفاهیم به زبان ساده

سال ها بازار سرمایه در ایران در شرایط ثابتی قرار داشت و آنچنان که باید مورد توجه قرار نگرفته بود و با توجه به نرخ سود بانک ها و همینطور بدون ریسک بودن سرمایه گذاری در بانک ها اغلب مردم اولویت سرمایه گذاری خود را قرار دادن سرمایه شان در بانک می دانستند. افرادی که قدرت ریسک پذیری بالاتری داشتند روش های دیگری همچون سرمایه گذاری در بازار طلا و ارز و یا مشارکت در کسب و کار های کوچک و بزرگ را برای سرمایه گذاری انتخاب می کردد اما بورس و بازار سرمایه تنها مخصوص کسانی بود که دانش و تجربه زیادی در تحلیل این بازار داشتند و به قولی می توان گفت هرکسی ریسک سرمایه گذاری در این بازار را با توجه به شرایط گفته شده پذیرا نبود. اما این روزها با توجه به رونق بازار سهام در ایران توجه بیشتری توسط سرمایه گذاران به این بازار صورت گرفته است و به نوعی حتی می توان گفت به انتخاب اول برای سرمایه گذاری تبدیل شده است.

سهام چیست؟ سهامدار کیست؟ آموزش مفاهیم به زبان ساده

سهم و یا سهام چیست؟

ارزش هر شرکت و دارایی آن به بخش های مساوی و برابری تقسیم می شود که می توان هر کدام از آنها را یک سهم آن شرکت نامید. هر سهم یک برگه اوراق بهادار است که نشان دهنده مالکیت یک شخص بر آن میزان سهم از آن شرکت است. اینکه شخصی سهمی از یک شرکت داشته باشد دلیل بر مالکیت تمام عیار آن شخص بر شرکت نبوده ولی در مقابل به معنی این است که به میزانی که شخص سهام یک شرکت را داشته باشد می تواند در دارایی های آن شرکت و سود و ضرر حاصل از دارایی آن سهیم و شریک باشد. از همین رو سهام چیست؟ می توان گفت که سرمایه گذاران سهم هایی را خریداری می کنند که احتمال می دهند طی گذر زمان رشد داشته باشند و سرمایه آن ها افزایش یابد (1) .

سهم یک نوع سرمایه گذاری است. وقتی که شما سهام یک شرکت را خریداری می کنید، در واقع بخش کوچکی از آن شرکت را خریده اید که به آن سهم می گویند. سهم خریداری شده در صورت ضرر یا زیان قابلیت خرید و فروش را خواهد داشت و بهتر است به نحوی سرمایه گذاری صورت گیرد که سهم شرکت هایی که احتمال سوددهی بیشتری را دارند را خریداری نماییم. در این صورت می توانیم سهم ها را فروخته و در مقابل سهم های دیگری از شرکت دیگری را خریداری نماییم (1).

برای شرکت ها فروش سهم هایشان روشی است تا از طریق آن کسب سرمایه کنند و در واقع سرمایه خود را که برای امور مختلف به آن نیاز دارند تامین کنند. عمده شرکت ها در ابتدا توسط شخص یا اشخاصی که با یکدیگر شریک هستند شروع به فعالیت می کنند و تمامی سرمایه آن ها از طریق همان افراد تامین می شود.

این افراد در سود و زیان شرکتشان سهیم هستند اما پس از مدتی و هنگامی که شرکت نیاز به افزایش سرمایه داشته باشد شرکت از طریق عمومی شدن می تواند بخش مورد نظر خود از سهام شرکت را وارد بازار سهام کرده و از طریق فروش آن به خریداران و سرمایه گذاران میزان کسری سرمایه خود را جبران نماید (2) .

حقوق صاحبان سهام در بازار سرمایه

همانند هر موضوع دیگری که خریدار و فروشنده سهام چیست؟ دارای حق و حقوق متقابل و مشخصی هستند در مورد سرمایه گذاری در بازار سهام نیز حقوق مشخصی برای فروشنده سهم که شرکت هست وجود داشته و برای خریدار سهم که صاحب سهام تلقی می شود هم حقوقی مشخص شده است. به طور مثال اطلاعات مربوط به تغییرات ساختاری شرکت، مدیریت و دیگر مسائل باید به اطلاع سهام داران برسد (3) .

حقوق دارندگان سهام یک شرکت نشان دهنده میزان مالکیت این سهام داران در کسب و کار آن شرکت بوده و به نوعی می توان گفت سهام چیست؟ که نوعی از مالکیت در دارایی های این شرکت محسوب می شود. این حقوق میزانی از ارزش یک شرکت بوده که به شخصی حقوقی یا حقیقی تعلق دارد. این حقوق هنگام افزایش سود یک شرکت که ممکن است به دنبال سیاست گذاری های صحیح و افزایش تولید و یا دلایل دیگری باشد، برای صاحب سهم افزایش یافته و در مقابل نیز به هنگام شرایطی که ممکن است باعث سقوط ارزش سهام یک شرکت و سود دهی آن باشد نیز کاهش پیدا می کند.

همچنین اگر سود سالیانه یک شرکت که از فروش محصولات آن و یا خدماتی که ارائه می دهد بین صاحبان سهام پخش نشود، باعث افزایش حق و حقوق صاحبان این سهام در شرکت می شود (3) .

حقوق صاحبان سهام در بازار سرمایه از اجزای مختلفی تشکیل شده است که شامل موارد زیر هستند:

سرمایه قانونی، افزایش سرمایه، صرف سهام، سود و زیان انباشته، سهام خزانه، اندوخته قانونی و مازاد تجدید ارزیابی موجودی ها (4) .

سرمایه قانونی بخشی از حقوق صاحبان سهام بوده که برای ایجاد شرکت و به واسطه خرید سهم و ملک و سایر موارد به سرمایه یک شرکت مبدل می شود (4) .

افزایش سرمایه در واقع یکی از روش های تامین سرمایه برای شرکت ها می باشد که از طریق روش های مختلف انجام می شود. افزایش سرمایه یک شرکت یکی از حقوق صاحبان سهام بوده و از طریق صاحبان قدیمی و یا جدید یک شرکت انجام می شود (4).

یکی دیگر از حقوق صاحبان سهم در شرکت ها میزان اندوخته است. اندوخته در واقع میزان سودی است که برای هر سهم در بازار در پایان دوره مالی بین داردگان سهام توزیع نمی گردد (4).

اندوخته قانونی اما از اندوخته متفاوت بوده و در واقع میزان 20/1 از سود خالص هر سال یک شرکت است که به صورت پیش فرض با این عنوان تلقی می شود.

البته این یکی از روش های ساده بیان این حق بوده و در واقعیت محاسبه آن کمی سخت تر و متفاوت تر بوده و جزئیات بیشتری را شامل می شود (4) .

تفاوت سهم های ممتاز و عادی

به طور کلی سهم های موجود در بازار به دو نوع عادی و ممتاز تقسیم بندی می شوند.

سهم های عادی به اسنادی اطلاق می شود که نشان دهنده واگذاری مقدار مشخصی به شخص معین شده جهت شراکت در سود و زیان شرکت است. سهام عادی مختص موسسان و مالکان اصلی شرکت بوده و برای آن ها مزیت هایی به دنبال دارد که به شرح زیر هستند:

سهامدار ضمن اطلاع از فعالیت های ریز و درشت شرکت، حق دریافت سود سهام خود را خواهد داشت و همچنین از حق رای دادن در مجمع عمومی عادی و همینطور مجمع فوق العاده شرکت برخوردار است. وی در هنگام عرضه سهام جدید توسط شرکت حق تقدم داشته و در مقایسه با افراد دیگر در اولویت خرید قرار دارد. در صورتی که شرکت به هر دلیلی در هر زمانی منحل شود میزان باقی مانده دارایی شرکت پس از کسر بدهی ها بین دارندگان این نوع سهام تقسیم خواهد شد (5).

نوع دیگر سهام بعد از سهام عادی، سهام ممتاز است. این نوع از سهام در مقایسه با سهام عادی که در مورد آن صحبت شد از مزایای ویژه ای برخوردار است که این امتیازات باید به صورت مشخص تعیین شده باشد و در ضمن هرگونه تغییر و کم و زیاد در نوع و نحوه استفاده از این مزایا باید توسط مجمع عمومی فوق العاده شرکت مورد تصویب قرار گیرد.

سهام ممتاز نوعی گواهی قابل انتقال بوده و به خریدار، حقوقی محدود و قابت از دارایی های شرکت مورد نظر را می دهد. امتیازاتی که توسط سهام ممتاز برای خریدار لحاظ می شود به دو نوع مالی و غیر مالی تقسیم می شوند (5).

مهم ترین ویژگی که برای سهم های ممتاز می توان در نظر گرفت، خاصیت "جمع شوندگی" آن است. به این صورت که اگر شرکتی دچار شرایط خاصی شد که توانایی پرداخت سود سالیانه را طبق روال به سهامداران نداشت و این مدت به دو سال نیز فزونی یافت و همچنان سودی به سهام داران پرداخت نشد، در پایان سال سوم و زمانی که قرار است سود به سهام داران عرضه شود، ابتدا سود 2 سال عقب افتاده سهام داران ممتاز شرکت پرداخت شده و پس از آن سود سهامداران عادی پرداخت می شود که این امر در هنگام منحل شدن شرکت نیز باعث ایجاد حق تقدم برای سهام داران ممتاز در مقابل سهام داران عادی شرکت می شود.(5)

سهام در مقابل اوراق قرضه

همانطور که از نام این دو اصطلاح پیداست، اوراق قرضه به نوعی بدهی های شرکت هستند و این در حالی است که سهام یک شرکت سرمایه آن است. بر خلاف سهام داران شرکت که طبق صحبت های پیشین دارای حق رای و اداره شرکت را در نوع خاصی از سهام داری دارا هستند، دارندگان اوراق قرضه از چنین حقوقی برخوردار نبوده و به نوعی می توان گفت که بستانکار شرکت اند. از طرفی خرید اوراق قرضه شرایط خاصی را می طلبد که در قانون مصوبه هایی برای آن وجود دارد ولی خرید سهام چنین قوانینی تعریف نشده است (6).

در خرید اوراق قرضه سرمایه گذار به شرکت پول قرض داده و شرکت متعهد می شود تا در این قرض را طبق قرارداد مشخص شده، در بازه زمانی تعیین شده و سود ذکر شده در قرارداد بازپرداخت کند. اغلب استفاده اوراق قرضه توسط ارگان های دولتی مانند شهرداری ها است (6) .

مزایای خرید سهام برای سهام دار و مسئولیت های سرمایه گذار

سرمایه گذار با خرید سهام یک شرکت، متناسب به میزان سهمی که خریداری کرده است در تصمیم های مجمع های عمومی و فوق العاده شرکت حق رای خواهد داشت که در این مجامع تصمیم گیری در مورد مسائل مهمی چون انتخاب هیئت مدیره، صورت حساب های مالی، افزایش سرمایه و دیگر موارد مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.

از طرفی سرمایه گذار از سود سالیانه شرکت و همینطور رشد سود سهم خود بهره مند شده و می تواند از آن استفاده کند. اما مزیت بزرگ خرید سهام و سرمایه گذاری در این زمینه این است که شما می توانید به راحتی سهام خود را در بازار بورس خرید و فروش کرده و در صورت نیاز به پول خود دست پیدا کنید. این در حالی است که خرید و فروش سهام برای شرکت های غیر بورسی و سهام داران این شرکت ها امری زمان بر و در نوع خود سخت است.

همچنین در سرمایه گذاری در بازار سهام شما محدودیتی برای خرید ندارید و سقفی برای ورود سرمایه تان به این بازار برای شما وجود ندارد. نکته ای که در این بین اهمیت زیادی دارد این است که صاحب سهام باید سود و زیان سهام داری را پذیرا باشد. ممکن است شرکتی که سرمایه گذاری روی آن صورت گرفته در شرایط خوبی بوده و سودرسانی مناسبی را برای سهامدار داشته باشد ولی در عین حال ممکن است به هردلیلی اعم از شرایط داخلی شرکت، شرایط اجتماعی، جغرافیایی و. شرکت با بحران روبرو شده و با کاهش ارزش سهام مواجه شود که در این صورت باید سهام دار تصمیم به ادامه فعالیت در سهم مورد نظر و یا خروج از آن را داشته باشد (7) .

به طور کلی و همانطور که گفته شد سرمایه گذاری در بازار سهام یکی از روش های سرمایه گذاری در دنیا بوده که مانند هر کدام از روش های دیگر مزایا و معایب مختص خود را دارد. بهتر است که پیش از شروع سرمایه گذاری و خرید و فروش سهام با افزایش دانش خود در این زمینه و استفاده از نظرات صاحب نظران و متخصصان در مورد بازار سرمایه و سهام سعی در افزایش درصد موفقیت و کاهش ضرردهی احتمالی را داشته باشیم.

قطع به یقین این روش سرمایه گذاری از ریسک های مختص خود برخوردار بوده ولی در نقطه مقابل نیز نمی توان از میزان سوددهی ممکن سهام داری به روش صحیح غافل شد.